تفسیر کوثر جلد 1

والارض(بقره/255)

و به چيزى از علم خداوند احاطه نمى يابند مگر آن مقدار كه بخواهد. كرسى او آسمانها و زمين را فرا گرفته است.به طورى كه ملاحظه مى فرماييد در اين آيه از يك نوع كرسى خبر داده كه مخصوص خداوند است و آن كرسى به وسعت آسمانها و زمين است. اكنون بايد ديد كه منظور از كرسى خداوند چيست؟در اين باره اقوال و وجوهى گفته شده كه ما در زير به آنها اشاره مى كنيم ودر پايان، نظر خود را با توجه به آيه شريفه و روايات متعددى كه در اين باره وارد شده است بيان خواهيم كرد:

1 ـ بعضى از اهل سنت و حشويه و سلفيه، كرسى را به همان معناى ظاهرى خود گرفته اند و گفته اند كرسى جسم بزرگى به وسعت آسمانها و زمين است و بعضى از آنها كرسى را با عرش يكى دانسته اند و بعضى ديگر آنها را دو جسم متفاوت پنداشته اند بعضيها كرسى را پايينتر از عرش و بعضى ديگر زير زمين گمان كرده اند.(1)

اينها معتقدند كه خدا بر كرسى يا عرش خود نشسته و فرمان مى دهد و مى دانيم كه اينها براى خدا جهت قايل هستند و خدا را در عالم بالا ميدانند و اساساً صفاتى مانند داشتن دست و صورت و چشم و ساق و استوا بر عرش و داشتن كرسى و مانند آنها از صفات خبرى را كه در ظواهر قرآن وحديث آمده، حمل بر ظاهر آن مى كنند آنها اين نوع صفات را بر خداوند اثبات مى كنند بدون اينكه آنها را تأويل نمايند(2) شوكانى مى گويد: مذهب سلف از صحابه و تابعين و تابعين تابعين اين بوده كه صفات را به همان ظاهر خود مى گرفتند بدون تحريف و تأويل (3) و ابن قدامه مى گويد: ما اين

1 - تفسير فخر رازى ج 7 ص 12

2 - رجوع شود به: ابن خزيمه، التوحيد و اثبات صفات الرب ص 56 به بعد و ابن حنبل، السنة ص 190 به بعد.

3 - شوكانى، التحف فى مذاهب السلف در مجموعه الرسائل السلفيه ص 5