تفسیر کوثر جلد 1

در مقابلِ اين قول عقيده كسانى است كه ابليس را از زمره ملائكه نمى دانند و او را از جن معرفى مى كنند. از جمله آنها شيخ مفيد است كه مى گويد: اخبار متواترى از ائمه هدى در اين باره وارد شده و آن قول ، مذهب همه اماميه و بسيارى از معتزله و اصحاب حديث مى باشد.(1)

اكنون ما دلائل هر دو طرف را ذكر مى كنيم و در پايان نظر خود را خواهيم گفت:

كسانى كه ابليس را ازجمله ملائكه مى دانند ، چنددليل ازقرآن مى آورندبه اين شرح:

1 ـ خداوند در آيات متعددى در قرآن ابليس را از ملائكه استثناء مى كند و مى فرمايد:

و اذ قلنا للملائكة اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابليس (بقره /34)

هنگامى كه به ملائكه گفتيم به آدم سجده كنيد پس سجده كردند مگر ابليس.

و اين استثناء دليل است كه ابليس هم جزء ملائكه بود منتهى سرپيچى كرد.

2 ـ اگر ابليس از ملائكه نبود اين دستور خدا كه خطاب ملائكه فرمود: به آدم سجده كنيد، شامل ابليس نمى شد زيرا خداوند از ملائكه خواسته بود كه سجده كنند. و ابليس مى توانست بگويد: من كه از ملائكه نبودم پس دستور تو شامل من نمى شد در حالى كه ابليس چنين عذرى نياورد و حتى در آيه اى از قرآن، مأمور به سجده بودن شخص ابليس با همين آمده است، آنجا كه خطاب به ابليس مى فرمايد:

ما منعك الا تسجد اذامرتك (اعراف /12)

تو را چه مانع شد كه سجده نكنى وقتى تو را امر كردم.

و اما كسانى كه ابليس را از ملائكه نمى دانند و معتقدند كه ابليس از جن بود، آنها هم دلائلى از قرآن دارند به اين شرح:

1 ـ خداوند در قرآن صريحاً ابليس را از جن معرفى كرده:

1 - شيخ مفيد، اوائل المقالات ص 110