لطفا منتظر باشید ...
نصارى هستند و گفته مى شود كه آنها روز شنبه را تعطيل مى كنند پس، از يهودند و گفته شده كه از مجوس هستند گفته شده كه آنها ستارگان را مى پرستند ومعتقدند كه ستارگان هفتگانه خدايانند و فلك زنده و ناطق است. طبق اين عقيده، نمى توان آنها را با اخذ جزيه بر دين خود ابقاء نمود.
كركى پس از توضيح گفته علامه، در آخر مى گويد: وجه اين است كه از صابئين جزيه گرفته شود يا به اعتبار نقلى كه آنها را از نصارى و يهود مى داند تا حكم تكفير آنها معلوم شود، و يا به اعتبار رجوع به خود آنها كه خود را اينچنين معرفى مى كنند و اساساً ادعاى كسى كه مى گويد كه از اهل جزيه است، مسموع مى باشد مادام كه خلاف آن ثابت نشود.(1)
صاحب جواهر در ميان شك و ترديدهاى بسيار، مى گويد: در زمان ما در دارالاسلام با صابئين معامله اهل كتاب مى شود ولى اين كار مربوط به حكّام جور است و نمى توان در كشف حكم شرعى بر عمل آنها اعتماد كرد. صاحب جواهر پس از اين بيان بالاخره حكم مى دهد كه جز يهود و نصارى و مجوس اهل كتاب وجود ندارد.(2)
در مقابل اين گروه از فقهاى بزرگوار، كسانى هم هستند كه صابئين را اهل كتاب مى دانند و به جواز اخذ جزيه از آنها فتوا مى دهند. يكى از آنها كه از قدماى اصحاب است، ابن جنيد مى باشد كه معتقد است از صابئين جزيه اخذ مى شود و بر دين خود باقى مى مانند(3) و نيز محقق كركى در عبارتى كه از او نقل كرديم مايل به اين فتواست.
همچنين از مرحوم آية الله العظمى خوئى (قدس سره) نقل شده كه گويا ايشان گفته اند: ظاهر اين است كه صابئين از اهل كتاب هستند. ايشان اين نظر را در پاسخ يك استفتاء داده اند كه متن آن با مهر ايشان در كتاب الصابئه تاليف غضبان رومى كپى شده است.(4)
1 - محقق كركى، جامع المقاصد ج 4 ص 448 ـ 449
2 - جواهر الكلام ج 21 ص 231 ـ 232
3 - همان مأخذ ج 21 ص 230
4 - الصابئه، ص 53
