تفسیر کوثر جلد 1

يعنى نور و ظلمت. بروج دوازده گانه را در بتهاى خود تصوير مى كنند و بر آنها قربانى مى كنند و مانند مسلمانان، در شبانه روز پنج بار نماز مى خوانند و ماه رمضان را روزه مى گيرند و در نماز به طرف كعبه مى ايستند و مكه و كعبه را بزرگ مى دارند ميته و خون و گوشت خر و شتر را حرام مى دانند...(1)

به گفته هانرى كربن صابئين حرانى، اسلاف خود را به هرمس و آگاثاديمون (2) مى رسانند (چنانكه بعدها سهروردى نيز چنين كرد) از اصول عقائد آنان چنين بر مى آيد كه آيين باستانى ستاره پرستى كلدانى را با مطالعات رياضى و نجومى و روحانيت نو فيثاغورسى و نوافلاطونى در هم آميخته بوده اند از قرن هفتم تا دهم مترجمانى بس كوشا ميان آنان پديد آمدند(3).

آقاى كربن در جاى ديگر ضمن تكرار همين مطلب اضافه مى كند كه معروفترين مجتهد آنان ثابت بن قره كتاب تعليمات هرمس را به سريانى نوشت و خود آنرا به عربى ترجمه كرد. به عقيده مانويان، هرمس يكى از پنج پيامبر اولوالعزم است كه قبل از مانى مى زيسته است و شخصيت هرمس از طريق نبوت مانوى وارد نبوت اسلامى گرديد و در اسلام با ادريس (اخنوخ) يكى محسوب شد.

در ادامه اين سخنان، آقاى كربن مطلبى را اظهار مى دارد كه جاى گفتگوى بسيار است و آن اينكه اعتقاد شيعه درباره امامان را قابل مقايسه با اعتقاد صابئين حرانى درباره هرمس مى داند به اين صورت كه صابئين بشر را از وجود پيامبران قانونگذار بى نياز مى دانند و در عين حال عقيده دارند كه هرمس با نوعى الهام بشر را راهنمايى كرده است، شيعه نيز درباره امامان خود معتقد است كه آنها پيامبران قانونگذار نبودند ولى به آنها الهام مى شد و به اينطريق راهنمايى مى كردند در واقع اين يك نوع حكمت

1 - ابن حزم ، الفصل فى الملل و النحل ج 1 ص 34

2 - آگاثاديمون كه در عربى عاذيمون خوانده مى شود مركب از كلمه يونانى آگاثا به معناى خير و بركت و ديمون به معناى فرشته همزاد است و هرمس را مؤسس علم كيميا (شيمى) دانسته اندو به علوم خفيه و سحر، علوم هرمس مى گفتند و نيز هرمس به خداى قمرى مصريان اطلاق مى شد مصريان آن را به منزله ابداع كننده كليه هنرها و علوم مى نگريستند در منابع اسلامى هرمس همان ادريس يا اخنوخ دانسته شده است.

3 - هانرى كربن، تاريخ فلسفه اسلامى ص 3