اویس قرنی نسخه متنی

باشد، خداوند حكمت را در قلبش قرار دهد.

اويس قرنى توانسته بود از اغراض دنيوى اعراض كند، زهد بورزد، از دنياپرستى بپرهيزد، دلش نور حكمت بر افروزد، اين است كه اسير بن جابر مى گويد :

در كوفه محدثى بود كه ما حديث مى گفت ، و آن گاه كه سخنانش تمام مى شد، از ما مى خواست كه متفرق شويد و سخنانى را كه از او مى شنيدم ، از فرد ديگرى نمى شنيدم و او را دوست مى داشتم ، تا اين كه ديگر او را نديدم ، از دوستانم پرسيدم كه آيا كسى او را مى شناسد؟ شخصى گفت : آرى ، من او را مى شناسم ، او اويس قرنى است . گفتم : خانه اش را نيز مى شناسى ؟ گفت : بله . همراه او به خانه اويس رفتم ، و از او پرسيدم :

چرا از ما دورى مى گزينى ؟ اويس گفت : به خاطر اين كه لباس ندارم . آرى دوستان اويس او را مسخره و اذيت مى كردند. به او گفتم : اين برد را بگير و بپوش ‍ گفت : اين كار را نكن ، آنان مرا اذيت و آزار مى كنند آن گاه كه ببينند آن لباس ‍ فاخر را پوشيده ام . آن قدر اصرار كردم تا پوشيد. هنگامى كه بيرون رفتيم ، عده اى گفتند : به چه كسى نيرنگ زده اى و برد او را پوشيده اى ؟! اويس ‍ گفت : مى بينى ؟! پس من اويس را به جلسه بردم و به مردم گفتم : از جان اين مرد چه مى خواهيد؟ او را آزرده خاطر كرده ايد، شخص گاهى برهنه لباس ‍ مى پوشد. و با كلام خويش آنان را شديدا سرزنش كرد. (177) اويس قرنى هرگز از سخنان حضرت مصطفى صلى الله عليه و آله درباره خودش سوء استفاده نكرد، و از اين رو نيز مى توانيم او را زاهدى وارسته بخوانيم ؛ احمد بن جلاء، عارف قرن سوم مى گويد : من استوى عنده المدح و الذم فهو زاهد . (178) اويس زاهد است و آزاده ، او با ستايش و يا سرزنش شخصى متاثر نمى شود، او در كلاس زهد درس آزادگى آموخته است و برايش فرق نمى كند كه او را ديوانه بدانند و يا فرزانه . اويس سرو آزادى است كه به هيچ چيز تعلق ندارد، تمامى مصايب و مشكلات براى او با يك تكبيره الاحرام عارفانه ، پست و كوچك و حقير مى شود؛ سيد الوصيين و اميرالمومنين عليه السلام مى فرمايد : و من زهد فى الدنيا هانت عليه المصيبات ؛(179) هر كس در دنيا زهد ورزد، رنجها، بلاها و سختيها برايش آسان شوند. آزادگى ميوه اى است كه بر درخت زهد اويس مى درخشد؛ حافظ مى گويد :

قانون زهد، اويس را رهنمون مى كند كه به كانون قدرت نزديك نشود و گدايى پست و مقام را ننمايد، او رياضت طلب است و نه رياست طلب . آن گاه كه عمر به او مى گويد : اى اويس ! مرا دعا كن . اويس ‍ صادقانه و زاهدانه پاسخ مى دهد : در ايمان نبود ميل نبود، دعا كره ام ، در هر نماز، در تشهد مى گويم : اللهم اغفر للمومينن و المومنات . اگر شما ايمان به سلامت به گور بريد، خود دعا شما را دريابد، و اگر نه ، من دعا ضايع نكنم . (181) اويس از زهد ريايى دورى مى گزيند و بر سفره حقيقت مى نشيند، به قول حافظ :

زهد اويس قطع وابستگى است و به آتش كشيدن قصر پوشالى دلبستگى و رسيدن به وارستگى ، و كشيدن خاك كوى يار به چشم بندگى ، و رها كردن دنيا و عقبى و درك فلسفه زندگى :

قلب اويس - كه از شهوات و مشكلات دنيوى پاك و پاگيزه شده است - به اين نشان ممهور است . عشق به دنيا مردود است . اويس در زهد به مقامى رسيده است كه در جمع زاهدان هشتگانه (زهاد ثمانيه )، (184) از همه بهتر و برتر بوده و درخشندگى ويژه اى دارد.

در كتاب الزهد احمد بن حنبل فصلى به اويس اختصاص داده شده است . (185) و بان اثير مطالب خود را درباره