اخلاق اسلامی نسخه متنی

اينان همان مردم درست كردارند.(1)

و به
پاس دوستى
خدابينوا و يتيم و اسير را خوراك مى دادند. ما براى

خشنودى خدا است كه به شما مى خورانيم و پاداش و سپاسى از شما نمى خواهيم.(2)

و كسانى كه براى طلب خشنودى پروردگارشان شكيبايى كردند و نماز بر پا

داشتند و از آنچه روزيشان داديم، نهان و آشكار انفاق كردند، و بدى را با نيكى

مى زدايند، ايشان را است فرجام خوش
در سراى باقى.(3)

بديهى است كه تأكيد قرآن بر انگيزه الهى، اختصاصى به موارد پيش گفته

ندارد، و ذكر اعمال خاص از باب نمونه و شايد به عنوان ذكر عمده ترين موارد

لغزش انسان در حفظ انگيزه الهى، است.

از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل

شده است كه فرموده اند:

محققاً
ارزش كارها به نيّت ها است و فقط براى انسان آنچه نيّت كرده

است،
مى ماند.(4)

نيّت فرد مؤمن از عملش برتر است.(5)

مراتب نيّت: گاهى حتى افرادى كه وجود خداوند را باور دارند و به روز

رستاخير و بعثت پيامبران معتقدند، در انجام اعمال خود در پى تحصيل ثواب و

ورود به بهشت و برخوردارى از نعمت هاى بى پايان آن و گريز از كيفر و مجازات

دوزخ و جهنم اند; نه كسب رضايت خداوند. متون مقدس اسلامى ـ به ويژه قرآن ـ با

وصف زيبايى ها و برخوردارى هاى بهشت، انسان ها را به رقابت براى رسيدن به آن

نعمت ها دعوت مى كند و با هشدارهايى كه نسبت به شدت و قطعيت كيفرهاى اخروى مى

دهد، به نوعى بر عمل به انگيزه ترس از كيفر و اميد به پاداش و ثواب صحّه مى

گذارد. پرسش اين است كه آيا مقبوليت و پذيرش اين قبيل اعمال اخلاقى با آنچه

در شرايط ارزشمندى عمل اخلاقى بيان شد، مبنى بر آنكه فاعل بايد در عمل خود

تنها تحصيل رضايت خداوند را در نظر داشته باشد، سازگار است؟

1. سوره حشر، آيه 8 .

2. سوره انسان، آيه 8 و 9.

3. سوره رعد، آيه 22. همچنين ر.ك: سوره مائده، آيات 15 ـ 16، سوره بقره،

آيه 207، 225، 264، 272 و 284; سوره ممتحنه، آيه 1; سوره نساء، آيه 38 و سوره

روم، آيه 38 و 39.

4. مجلسى، محمدباقر: بحارالانوار، ج 70، ص 212، ح 38.

5. كلينى: كافى، ج 2، ص 84 .