2. اخلاق عارفانه - اخلاق اسلامی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

اخلاق اسلامی - نسخه متنی

احمد دیلمی، مسعود آذربایجانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

معيار كلى براى فضيلت اخلاقى، در مقابل «افراط و تفريط» كه مشخصه رذيلت

اخلاقى اند، تلاش مى كند تا تمام خوبى ها و بدى هاى اخلاقى را در قالب اين

فرمول توجيه و تبيين نمايد. بدين روى چون منشأ رفتار انسان، قوا و ملكات

نفسانى او است، زشتى و زيبايى اعمال و رفتار او معلول اعتدال و عدم اعتدال

قواى درونى است. در اين روش، شناسايى قواى نفسانى و چگونگى اعتدال و افراط و

تفريط در آنها، محور و مدار همه مباحث اخلاقى است. همچنين تلاش مى شود همه

مفاهيم اخلاقىِ دينى در همين قالب تفسير و توجيه شود. توصيه اصلى اين مكتب

جهت تربيت اخلاقى، اعتدال بخشيدن به قواى درونى است. كتاب هاى تهذيب الاخلاق

و طهارة الاعراق نگاشته ابن مسكويه، اخلاق ناصرى نوشته خواجه

نصيرالدين طوسى و تا حدود بسيارى جامع السّعادات نوشته مولى محمدمهدى

نراقى بر اساس اين شيوه و ديدگاه نگاشته شده اند.

اين شيوه، به دليل مشكلاتى كه براى تفسير «اعتدال» وجود دارد و همچنين

عدم جامعيت آن در تفسير و توجيه همه مفاهيم اخلاقى، مورد نقد واقع شده است و

از جهت حوزه نفوذ نيز «به دليل اين كه خيلى خشك و علمى بوده از محيط علما و

فلاسفه تجاوز نكرده و به ميان عموم مردم نرفته است».(1)

2. اخلاق عارفانه

يعنى اخلاقى كه عرفا و متصوفه مروّج آن بوده اند. اين نوع اخلاق كه بيشتر

تكيه بر تربيت اخلاقى و سير و سلوك دارد، تلاش هاى زيادى را براى ترسيم يك

نظام تربيتى و تعيين مبدأ و مقصد آن و منازل و مراحلى كه در بين راه وجود

دارد و وسايل و لوازمى كه در هر منزل به كار مسافر اين راه مى آيد، مصروف

داشته است. محور اخلاق عارفانه، مبارزه و مجاهده با نفس است. عارفان متشرع

همواره درصدد آن بوده اند كه اعمال و رفتار و يافته هاى خود را با ظاهر و

باطن شريعت هماهنگ نمايند و در اين امر توفيق بسيارى داشته اند. آنها همچنين

با تأكيد بر دل و قدرت محبت و استفاده از زبان نافذ شعر و به كارگيرى

تشبيهات، استعارات و كنايات توانسته اند نفوذ فراوانى در ميان عموم مردم پيدا

نمايند. كتاب منازل السّائرين نوشته خواجه عبداللّه انصارى و بسيارى از

منابع معتبر شعر فارسى با مضامين معنوى و عرفانى از قبيل مثنوى معنوى

مولوى و منطق الطّير عطّار نيشابورى بيانگر اين شيوه اخلاقى اند.



1. استاد مطهرى، مرتضى: تعليم و تربيت در اسلام، ص 200.

/ 114