اخلاق اسلامی نسخه متنی
لطفا منتظر باشید ...
ثانياً، حقيقت ايمان، داراى مراتب و درجات و قابل نقصان و كاهش است. قرآن
كريم و روايات علاوه بر تأكيد بر اين حقيقت، سرشارند از عباراتى كه اسباب
زيادى يا نقصان ايمان را بيان مى دارند. از جمله در قرآن كريم آمده است:
مؤمنان، همان كسانى اند كه چون خدا ياد شود، دل هاشان بترسد، و چون آيات
او بر آنان خوانده شود بر ايمانشان بيفزايد، و بر پروردگار خود توكّل مى
كنند.(1)
و امام صادق(عليه السلام) به يكى از پيروان خود فرمود:
اى عبدالعزيز، به راستى كه ايمان ده درجه است، به مانند نردبان كه مى
بايست پله پله از آن بالا رفت. پس كسى كه داراى دو درجه از ايمان است به آنكه
داراى يك درجه است، نبايد بگويد تو را ايمانى نيست و همين طور دومى به سومى[
تا به دهمى برسد و آن را كه در درجه پايين تر از تو است نبايد ساقط از ايمانش
پندارى كه اگر چنين باشد [آنكه در درجه بالاتر از تو است مى بايست تو را
ساقط پندارد. بلكه پايين تر از خود را كه ديدى با مهربانى به درجه خودت برسان
و آنچه را كه تواناييش را ندارد بر او بار مكن كه كمرش خواهد شكست و به حق،
كسى كه دل مؤمنى را بشكند بر او لازم است كه جبرانش كند و بهبودش بخشد.(2)
شيخ صدوق در كتاب خصال در پايان اين روايت مى افزايند كه مقداد
در درجه هشتم، و ابوذر در درجه نهم و سلمان در درجه دهم از ايمان
بودند. البته بايد توجه داشت كه تعيين ده درجه براى ايمان در اين روايت به
مفهوم انحصار در ده مرتبه نيست، بلكه مراد صرفاً بيان بسيارىِ درجات ايمان
است. از همين رو، در روايات ديگر درجات كمتر يا بيشترى نيز براى ايمان شمرده
اند.(3)
