علم اصول نسخه متنی

1. مقدمه اول: تمام ما قيل موضوع حكم است.

2. مقدمه دوّم: ما لم يقله لا يريده، زيرا ظاهر حال متكلم بر اين دلالت دارد كه او در مقام بيان تمام موضوع حكم خود است.

توضيح: مقدمات حكمت: مقدمات حكمت تمسك به دلالت تصديقى است براى اثبات ظهور عرفى ديگرى غير از احترازيت قيود; يعنى متكلم چيزى را كه در مرادش دخيل است از گفتن فرو گذار نكرده است زيرا ظاهر حال متكلم آنست كه در مقام بيانِ تمام مرادش هست و چون قيدى را ذكر نكرده پس مرادش اطلاق بوده است.

71 - انواع قيد حكم و قيد موضوع:

1. قيد متعلَق حكم: مثل اكرام در اكرم الفقير.

2. قيد موضوع حكم: مثل فقير در اكرم الفقير.

3. شرط حكم: مثل اذا زالت الشمس فصلّ.

4. غايت حكم: مثل صم الى الليل.

5. وصف موضوع: مثل عادل در اكرم الفقير العادل.

72 - اقسام اطلاق:

1. شمولى: به معناى استيعاب حكم براى تمام افراد طبيعت وتعدد حكم به تعداد افراد (احل اللّه البيع).

2. بدلى: به معناى اكتفاى به احد الافراد در مقام امتثال حكم (اكرم عالما).

3. اَفرادى: به معناى عدم اراده بعض افراد دون بعض (تمام افرادمسقط تكليف اند مثل اكرم العالم).

4. احوالى: عدم اراده حالى دون حالى (تمام حالات).

5. مقامى (غير لفظى): اين اطلاق نفى قيد از طريق عدم ذكر قيد نيست بلكه نفى امر مستقلى است از طريق يك قرينه و امر خارجى، مثل نفى جزئيت سوره در نماز از طريق عدم ذكر آن در كنار اجزاى مذكوره ديگر. براى اين اطلاق، احراز اينكه متكلم در مقام بيان جميع اجزاء است لازم است و اين احراز به قرينه خارجى نياز دارد.

73 - موارد نياز به مقدمات حكمت:

1. اطلاق لفظى.