شروط وجوب و واجب - علم اصول نسخه متنی

4) به نظر محقق خراسانى مهم ملاك ندارد زيرا كاشف ملاك امر است.

5) نقيضين قابل امر نيستند، نه مطلقا چون محال است و نه بشرط عدم امتثال ديگرى چون تحصيل حاصل است.

6) ضدين لا ثالث لها هم همينطور است پس بحث در اين (در ترتب) در غير دو صورت فرق است. (همان، ج 3، ص 313)

159 - اقسام تزاحم بين واجبين:

1. تزاحم كامل.

2. تزاحم بين يك واجب با حصه اى از واجب ديگر مثل ازاله نجاست مسجد با نماز در اول وقت.

160 - دو نظريه درباره تزاحم يك واجب با حصه اى از واجب ديگر:

1. تزاحم نيست چون امر دوم به جامع بين حصه ها متعلق گرفته و جمع ميان جامع و واجب ديگر ممكن است.

2. تزاحم وجود دارد بين امر به ازاله و اطلاق امر به نماز كه شامل حصه مزاحم است.

161 - اقسام قدرت به معناى اعم (ماخوذ در تكليف):

1. قدرت عقلى: عقل حكم مى كند كه وجوب، مشروط است به عدم مضاد مساوى يا اقوى.

2. قدرت شرعى: شرع در موضوع واجبى اخذ كرده است عدم مانع و عدم وجود حكمى بر خلاف را (مثل وجوب وفاى به شرط در تزاحم با وجوب حج) در اين صورت حكم مخالف مقدم است بدون ملاحظه اهميت، زيرا وجوب حج مثلاً مانع شرعى است و موضوعى براى وجوب وفا و فعليت و ملاكى براى دليل وجوب وفا باقى نمى ماند تا بتوان سراغ اهميت آن رفت. (همان، ص 327)

شروط وجوب و واجب

162 - انواع شروطِ تكليف:

1. شرط ترتب: تحقق مصلحت و تحقق مراد مشروط به شرط است (شرط واجب).

2. شرط اتصاف: اساس اتصاف فعل به مصلحت و تحققِ اراده مشروط به شرط است. يعنى اراده به وجود تقديرى و لحاظى آن مشروط است نه بوجود خارجى اش (شرط وجوب).