علم اصول نسخه متنی

290 - رد دليل افاده ظن بر استصحاب:

1. صغروى: وجود حالت سابقه هميشه ظن به بقاء ايجاد نمى كند.

2. كبروى: چنين ظنى حجت نيست.

291 - ردّ دليل سيره عقلا بر استصحاب:

1. سيره عقلا بر عمل به استصحاب چه بسا بر اين اساس است كه عقلا بخاطر انسشان با حالت گذشته و عادتشان به آن روال از وجود احتمال منتفى شدن حالة سابقه غفلت مى كنند و چنين بنايى كه از روى غفلت است اعتبار ندارد.

2. ممكن است سيره عقلا به جهت اطمينان آنها در بيشتر موارد به بقاى حالت سابقه است نه به جهت حجيت تعبدىِ بنا گذاردن بر طبق حالت سابقه.

292 - استدلال به صحيحه اوّل زراره بر استصحاب:

1. زرارة عن ابى عبد اللّه (ع): فان حرك فى جنبه شى ء ولم يعلم به.

قال: لا حتى يستيقن انه قد نام حتى يجى ء من ذلك امر بين و الاّ فانّه على يقين من وضوء ولا ينقض اليقين ابداً بالشك ولكن ينقضه بيقين آخر.

توضيح (1): گرچه برخلاف قاعده يقين، ارتفاع يقين در استصحاب نقض حقيقى يقين نيست زيرا يقين حادث به وقوف خود باقى است و فقط بقاى آن منتفى مى شود ولى با اِعمال عنايت عرفى و عدم ملاحظه زمان گذشته و حال و ملاحظه يقين به عنوان يك امر واحدِ سارى در گذشته و حال، قطعِ بقا و استمرار يقين نقض محسوب خواهد شد و تاييد شك عارض عرفاً نقض يقين به حساب مى آيد.

توضيح (2): در موارد جزاى جمله شرطيه "لايستقين انه قد نام" سه احتمال وجود دارد و مفاد روايت آن است كه ماداميكه يقين به نوم پيدا نكرده وضو بر او واجب نيست زيرا نسبت به وضويش يقين داشته سپس شك كرده است و نمى بايد يقين را با شك نقض كند. (ر.ك. ج 2/399)

توضيح (3): اشكال اول بر دلالت روايت:

روايت مربوط به استصحاب نيست زيرا در «وضوء» بقاء فرض ندارد تا شك در آن شود بلكه شك در حدوث نوم است و وضوء هم مقتضى طهارت و مقتضى معلوم و مانع كه نوم است مشكوك و مشمول اصل عدم مانع و ثبوت مقتضى مى شود.

جواب (1): در لسان شريعت براى وضوء استمرار ديده مى شود و در اينجا حدث ناقض وضوء شمرده شده است.

جواب (2): با ظهور لا ينقض اليقين بالشك در وحدت متعلق يقين و شك، بايد آنرا بر استصحاب حمل كرد.

توضيح (4):