القاب مسكويه - اندیشه سیاسی مسکویه نسخه متنی

نمىرود كه مسكويه پيش از بيست سالگى به منادمت و مصاحبت مهلبى وزير پرداخته باشد، هم‏چنان‏كه گمان نمىرود مصاحبت او با مهلبى وزير در سال مرگ وزير اتفاق افتاده باشد و چه بسا چند سالى پيش از مرگ او بوده، به‏طور قطع يك جوان كه هم‏صحبت يك وزير باشد نبايد بيست سال كم‏تر داشته باشد و آن‏چه به عقل نزديك‏تر است، اين است كه مسكويه در آن اوان در دهه سوم زندگى بوده است و روى اين تقريب، مىشود گفت كه تاريخ ولادت او در حدود سال 325 هجرى بوده است.1

ترديد در زمان مصاحبت و نديمى مسكويه سبب ابهام در تعيين دقيق سال تولد وى شده است.

القاب مسكويه

الف) مسكويه

به‏رغم شبهه‏اى كه در انتساب لقب مسكويه به خود او يا پدرش در بين متأخرين به وجود آمده به نظر نگارنده، مسكويه لقب خود او است. علاوه بر نقل پيشينيان و معاصران او2، خود در «تجارب الامم»، «جاويدان خرد»، «رسالة فى ماهية العدل» و «الهوامل و الشوامل» خويشتن را احمد بن محمد مسكويه ناميده است. اما چون مسكويه را پس از نام پدر يا جدش آورده برخى تصور كرده‏اند كه لقب پدر و يا جد او مىباشد و به اشتباه او را «ابن مسكويه» لقب داده‏اند.3 به

1. عبداللّه‏ نعمه، فلاسفه شيعه، ترجمه جعفر غضبان، ص 171؛ و دائرة‏المعارف بزرگ اسلامى، ج 6، ص 56.

2. ابوحيان توحيدى (320 ـ 414 ه··. ق) كه بيش‏ترين ارتباط را با مسكويه داشته علاوه بر سؤال‏هايى كه از مسكويه كرده، جواب‏هاى او را به همراه سؤالات در مجموعه «الهوامل و الشوامل» به چاپ رسانده است. «رساله فى ماهية العدل» نيز پاسخ مسكويه به سؤال ايشان است، هم‏چنين او در كتاب‏هاى «الامتاع والموانسه»، «مثالب الوزيرين» و «الصداقة والصديق» مسكويه را لقب خود ابوعلى احمد بن محمد دانسته است.

3. ر. ك: محمد باقر خوانسارى، روضات الجنات، ج 1، ص 254؛ و شيخ آغا بزرگ تهرانى، الذريعه، ج3، ص 347.