شرايط و ويژگىهاى مشاركت تعاوني
از ديدگاه مسكويه، مشاركت تعاونى شرايط و ويژگىهايى دارد كه عبارتاند از:1 ـ تعاون بر دو پايه «حق» و «تكليف» استوار است. شهروند نظام سياسى مسكويه گاهى تنها بر مبناى حقوق خود نقش سازنده در سرنوشت جامعه دارد و گاهى ممكن است فاقد حق باشد، يا ميل به اعمال حق خود نداشته باشد و يا حق خود را به ديگرى واگذار كند، اما «تكليف» شرعى او را ملزم به مشاركت مىكند.2 ـ تعاون بر دستگاه فلسفى متناسب با خود مبتنى است و بر نوع خاصى از معرفتشناسى، انسانشناسى و هستىشناسى تكيه دارد.3 ـ تعاون تابعى از فلسفه غايتگراى مسكويه است، بدين سبب مشاركت تنها براى مشاركت و اعمال حقوق نيست، بلكه غايت مشاركت علاوه بر تأمين زندگى مادى، وصول به كمال و سعادت است.4 ـ براى تحقق مشاركت، به بسترهاى مناسب و دستگاه حكومتى و ساختار قدرت و رهبرى همآهنگ با فلسفه سياسى نياز است.5 ـ جامعه مطلوب مسكويه علاوه بر غايتگرايى مبتنى بر فضيلت است.1. همان، ص 121.