غايت حكومت - اندیشه سیاسی مسکویه نسخه متنی

گسترده‏تر است:

مَنْ صَلُحَ لِتَدْبيرِ مَنْزِلٍ صَلُحَ لِتَدْبيرِ مَدينَةٍ وَ مَنْ صَلُحَ لِتَدْبيرِ مَدينَةٍ صَلُحَ لِتدبيرِ مَمْلِكَةٍ؛1 كسى كه صلاحيت رهبرى خانواده‏اى را دارد صلاحيت تدبير مدينه را هم پيدا مىكند و كسى كه صلاحيت رهبرى حكومت مدينه را به دست آورد صلاحيت رهبرى مملكت را هم مىيابد.

مسكويه هر دو نوع حكومت (مملكت و مدينه) را در شكل فردى مطرح كرده است، اما در عين حال شكل جمعى را نيز مىپذيرد و اصرار دارد كه در حكومت‏هاى جمعى، سياست‏ها و تصميم‏گيرىها بايد به صورت منسجم و متحد انجام گيرد. او اختلاف و دوگانگى در رفتارهاى سياسى و حكومتى را موجب ضعف و فساد حكومت مىداند.2

غايت حكومت

يكى از اصول مقبول كه در آن نزاعى نيست و نزد عقول سليم مسلّم مىباشد اين است كه هر موجودى در عالم، چه طبيعى و چه صناعى، غايت و كمال و غرض خاصى دارد كه به سبب آن ايجاد شده است؛ يعنى براى تحقق آن غرض، اين پديده به وجود آمده است گرچه در به وجود آمدن آن ممكن است عوامل ديگرى نيز مؤثر بوده باشد. انسان از آن جهت كه حيوان است در غرض حيوانيت، از قبيل نيل به لذات و شهوات و طلب راحتى و طلب عوض با ساير بهايم مشتركاتى دارد، و عقل و قدرت تمييز ويژگى اختصاصى و فصل مميّز او است و هر قدر بهره انسان از اين ويژگى بيش‏تر باشد انسانيت او برتر خواهد بود.

اگر غايت انسان و غرض و كمالى كه به سبب آن ايجاد شده تكاثر در اموال و

1. الفوز الاصغر، ص 67.

2. الهوامل والشوامل، ص 107.