انواع حكومت - اندیشه سیاسی مسکویه نسخه متنی

عدالت و امانتش مورد قبول جامعه باشد تا همگان بدان گردن نهند و دستورات و احكام حكومتى آن نافذ و مورد پذيرش باشد، مردم به آن اعتماد كنند و او بتواند حقوق متقابل افراد و گروه‏هاى اجتماعى را بپردازد.

انواع حكومت

در فلسفه سياسى معلم ثالث، معارف بشرى به دو بخش ثابت و متغير تقسيم شده است؛ معارفى كه بر عقلانيت مجرد مبتنى است، موضوع آن‏ها ثابت مىباشد و معارفى كه براساس طبايع و عادات انسانى است، موضوع‏شان به تناسب احوال، اسباب، زمان و عادت تغيير مىكنند:

فامّا امر الطبع والعادة فقد يتغيّر بتغير الاحوال والاسباب والزمان والعادات؛1 امور طبعى و عادى با تغيير حالات، اسباب، زمان و عادات تغيير مىكنند.

با بيان اين مقدّمه، سؤالى مطرح مىشود كه آيا از نظر مسكويه مسائل سياسى و حكومت و ولايت جزء امور ثابت مبتنى بر عقل مجرد است و يا از مسائل متغيّر و مبتنى بر طبيعت و عادت است؟ ايشان در جواب مىگويد:

اما امور متغيّرى كه گاهى زشت و گاهى زيبا و زمانى ممنوع و زمانى مقبول هستند، آن‏ها مبتنى بر اسباب ديگرى غير از عقل مجرد هستند و سياسات همواره در معرض چنين تغييراتى هستند.2

بنابراين، حكومت‏ها و سياست‏ها تابعى از مقتضيات زمان و شرايط مختلف‏اند و مىتوانند گونه‏هاى مختلفى را تشكيل دهند؛ گاهى حكومتْ مطلوب است و گاهى شرايط مختلف و اصول و ارزش‏هاى حاكم بر يك جامعه سبب به وجود آمدن حكومت نامطلوب مىشود. مسكويه روى دو عامل

1. همان، ص 316.

2. همان، ص 317.