اندیشه سیاسی مسکویه نسخه متنی

خود خط و عمود هم تساوى ايجاد شود، سپس در آن نقطه آويزى قرار داده شود آن خط بدون آن‏كه وضعش تغيير كند و يا اين‏كه يك بخشى بر بخش ديگر برترى داشته باشد با خط افقى موازى خواهد ماند و اين به جهت برابرى است كه سبب اعتدال و «عدل» مىباشد، سپس اگر در يكى از دو طرف آن خط فرضى خاك بريزند و در طرف ديگر به همان ميزان وزنه‏اى آويزان كنند اين خط به سبب تساوى، يعنى عدل به همان وضع افقى و موازى خود باقى خواهد ماند و تغييرى نمىكند و افزونىاى در كار نخواهد بود، اين حالت در مورد دو قطعه طلا، آهن، شيشه و هر دو جسم ديگرى كه از يك نوع باشند جارى است. اگر جوهرهاى گوناگون در كيفيت برابر باشند، به‏گونه‏اى كه بين آن‏ها اعتدال به‏وجود آيد با يگانگى و وجود نيز همگون و متناسب خواهند بود؛ براى نمونه، خاك و آب در جوهر با هم متفاوت هستند اما اگر در وزن با هم برابر باشند بين آن‏ها تساوى و عدل ايجاد مىشود، حال اگر در يكى از دو طرف خط فرضى پاره‏اى از خاك و در طرف ديگر به همان وزنْ آب قرار داده شود تساوى به‏وجود خواهد آمد و آن خط با افق موازى خواهد شد، هرچند خاك و آب در جوهر و كميت با هم فرق داشته باشند. همين حالت در مورد طلا، آهن، سرب و شيشه نيز جارى است، زيرا هم‏وزنى در دو قطعه از اين‏ها موجب حفظ اعتدال بين آن‏ها مىشود و اين‏گونه اعتدال عبارت از «عدل طبيعي» است. با وجود اين چنان‏چه اشيا در كنه و جوهر، كيفيت و كميّت مختلف باشند، ولى در مقوله اضافه برابرى كنند بين آن‏ها نوعى «اعتدال» وجود دارد؛ مانند عناصر اربعه خاك، هوا، آتش و آب كه در جوهر، كيفيت و كميّت با هم متفاوت‏اند، ولى نسبت موجود در ميان قواى آن‏ها با هم مساوى است و به مدد آن، «عدل» و «وجود» آن‏ها محفوظ مانده است و اگر با آن تضاد اين نسبت اضافى وجود نداشت برخى سبب زوال برخى ديگر مىشد و يا بر آن غلبه مىيافت و به اين گونه جهان از هم فرو