اندیشه سیاسی مسکویه نسخه متنی

كه طلا پايدارترين موجودات و از جهت حمل و نقل سبك‏ترين محموله و مقبول‏ترين چيزها نزد جان آدمى و چشمگيرترين و ارجمندترين اشيا در وجود و مصون‏ترين آن‏ها از خطر نابودى و فساد است؛ بنابراين، اگر در داد و ستد كسى چيزهاى زيادى را با طلا معاوضه كند كار صحيحى انجام داده است، زيرا با آن مىتواند هر چيزى را به دست آورد، و در بقا و حفظ آن آرامش خاطر دارد، چون از هرگونه تباهى و فرسودگى كه به چيزهاى ديگر مىرسد در امان است. اگر كسى طلا را براى خود يا وارثانش اندوخته كند آن‏را آب، آتش، هوا و خاك تغيير نمىدهند. نقره جاىگزين طلا است و هر ده سكه آن برابر يك سكه طلا ارزيابى مىشود، زيرا با ويژگىهايى كه براى طلا ذكر شد، نقره جانشين آن مىشود.

2 ـ 2 ـ عدل وضعى خاص

عدل وضعى خاص عبارت از عدلى است كه قومى خاص در اقليم و شهر خاصى برخلاف قوم ديگر در اقليم و شهر ديگرى بر آن اتفاق‏نظر دارند و ممكن است اين اجماع‏نظر به شمار اندك، يا يك خانواده و يا حتى به دو نفر محدود باشد كه آن دو نفر بر يك چيز اتفاق كنند و آن را الزام‏آور بدانند و هر دو در آن برابرى كرده و از آن عدول ننمايند. براى اين نوع از عدل نمونه‏هاى زيادى مىتوان ارائه داد ولى از آن به دليل گستردگى و پراكندگى آن، صرف‏نظر مىكنيم و از طرفى قراردادها و ميثاق‏هاى خاص فراوان‏اند و قابل ثبت و ضبط نيستند، ولى اين معنا به فراوانى در سنت‏ها و آداب و رسوم يافت مىشود و به گستردگى در آن‏ها متداول است و نمىتوان آن را انكار كرد. دليل آن، اين است كه صاحبان سنت و واضعان و شارحان شريعت و قانون برحسب شرايط و اوضاع و احوال و متناسب با طبايع انسان‏هايى كه آن‏ها را اداره مىكنند و طبق راه و رسم و عاداتى كه مىبينند قوانينى را مقرر مىدارند كه دايمى نيست و به تناسب اوضاع و احوال