اندیشه سیاسی مسکویه نسخه متنی

ترجيح مىدهد كه بقيه عمر را به تعليم و تهذيب نفس بگذراند. دستاورد مهم وى در اين دوران، كتاب نفيس «تهذيب الاخلاق» است كه در حقيقت شاهكار فلسفى ايشان مىباشد و همان است كه سبب شهرت او و اعطاى لقب معلم ثالث به وى گرديد. براى درك موقعيت او لازم است به شخصيت وزراى چهارگانه آل‏بويه اشاره‏اى بكنيم:

1 ـ مسكويه و ابومحمد مهلبى وزير

مهلبى از پيش‏قراولان آل بويه در حمله به بغداد بود و در سال 334 هجرى قمرى به همراه معزالدوله وارد مركز خلافت شد. او مأمور ويژه معزالدوله در مذاكره با خليفه المستكفى باللّه‏ بود و بعد از مرگ صيمرى در سال 339 هجرى قمرى به مسؤوليت مدير اراضى خراجى منصوب شده و در سال 345 هجرى قمرى رسماً خلعت وزارت را پوشيد.1 مسكويه او را از شخصيت‏هاى بىنظير سياسى آن دوران مىداند كه همه اسباب و شرايط رياست را داشته و در وزارتش هم به سيره گذشتگان آگاه بود و هم به مقتضاى زمان عمل مىكرد. در ادبيات، فصاحت و بلاغت، به‏ويژه در زبان فارسى يدِ طولايى داشت و به همين جهت توجه زيادى به عالمان، نويسندگان و اديبان مىكرد.2 مسكويه تصريح دارد كه خودش زمان طولانى صاحب و نديم او بوده است: «صاحب المهلبى و نديمه لفترة طويله». مهلبى بنابر نقل مسكويه در 27 رجب سال 352 در حمله به عمان با زهرى كه به او خورانده شد به قتل رسيد و بعد از سيزده سال و سه ماه وزارت، از صحنه قدرت حذف شد.3

1. تجارب الامم، ج 6، ص 177 ـ 207.

2. همان، ص 163 ـ 164.

3. همان، ص 269.