اندیشه سیاسی مسکویه نسخه متنی

2 ـ مسكويه و ابوالفضل بن عميد وزير

بعد از وفات مهلبى در سال 352 هجرى قمرى مسكويه ترجيح داد بغداد (مركز خلافت) را ترك كرده و به رى كه در اين زمان با بغداد رقابت مىكرد، مهاجرت نمايد. در مورد اين‏كه آيا بر اثر آزار مخالفان، بغداد را ترك كرد يا به دليل شناختى كه از ابن عميد داشت، از قرائن مختلف برمىآيد كه علاوه بر آزار مخالفان، سه دليل مهم در تصميم مسكويه در اين مهاجرت دخيل بوده است كه عبارت‏اند از:

1 ـ جاذبه‏هاى شخصيت فرهنگى و سياسى ابن عميد، چنان‏كه مسكويه در تجارب الامم مكرر بدان تصريح دارد كه «ابن عميد هم در علوم غريبه و علوم دقيقه و هندسه و طبيعيات و هم در تدبير جنگ و مملكت‏دارى يگانه زمان بود»1 و «فامّا اضطلاعه بتدبير الممالك و عمارة البلاد و استعزار الاموال فقد دلّت عليه رسائله».2 چيرگى ابن عميد در كشوردارى و آبادانى و بهره‏كشى از آن در نامه‏هاى او هويدا است.

2 ـ كار در كتابخانه بزرگى كه ابن عميد آن را در سال 355 هجرى قمرى گسترش بسيارى داده بود و در آن، آثار زيادى از فلسفه كلاسيك يونان و منشورات نهضت ترجمه شامل آثارى از فيلسوفان مسلمان، مانند كندى، فارابى، زكرياى رازى، جابربن‏حيان و ساير شارحان و مترجمان وجود داشت، و مسكويه از همه اين‏ها بهره گرفته است.

3 ـ تحقيق در علم‏كيميا وآشنايى با ابوطيب رازى كه در اين علم متخصص بود.3 البته آثار زيادى از اين علم در كتابخانه بزرگ ابن‏عميد وجود داشت.

3 ـ مسكويه و ابوالفتح بن عميد وزير

بعد از درگذشت ابوالفضل بن عميد، فرزندش ابوالفتح در 22 سالگى مقام

1. همان، ص 333 ـ 342.

2. همان، ص 338.

3. محمد اركون، نزعة الانسنه فى الفكر العربى، ترجمه هاشم صالح.