اندیشه سیاسی مسکویه نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

اندیشه سیاسی مسکویه - نسخه متنی

محسن مهاجرنیا

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

مدني» است. معلم ثالث در «رسالة العدل»1 عدالت را به سه نوع تقسيم مىكند:

1 ـ عدالت طبيعى

ريشه اين عدالت در حس است و درباره امور طبيعى و سنت‏هاى حاكم بر هستى مىباشد.

2 ـ عدالت وضعى

آن‏چه بر مبناى قرارداد، عادات، رسوم و سنت و شريعت در جامعه ايجاد شده، عدالت وضعى است.

3 ـ عدالت الهى

اين عدالت در امور مابعدالطبيعى و موجودات مفارق و زوال‏ناپذير است.

مسكويه «عدالت وضعي» را كه در قلمرو سياست، حكومت و اجتماع قرار مىگيرد به دو قسم تقسيم كرده است:

الف) عدالت وضعى عام

نوعى از عدالت كه همه مردم بر آن اتفاق‏نظر دارند و با توافق و ميثاق در جوامع ايجاد شده است، نه براساس تصادف و جبر اجتماعى، چنان‏كه مسكويه مىگويد: «فلم يقع بالاتفاق ولا كيف جاء بل بعد نظر طويل و فحص كثير و علم سابق».2 عدالت وضعى عام به‏صورت اتفاقى و تصادفى ايجاد نشده، بلكه بعد از انديشه مداوم، جست‏وجوى بسيار و دانش پيشينى به وجود آمده است، و جزء مسائلى است كه در روابط بين جوامع و ملت‏ها مقبوليت عمومى دارد: «اجماع الناس فى المعموره باسرها عليه».3

ب) عدالت وضعى خاص

عدالتى كه همه معموره ارض را در بر نمىگيرد و ممكن است به يك كشور، يا ملت، يا قوم، يا طايفه و يا بيش‏تر اختصاص داشته باشد. بيش‏ترين و گسترده‏ترين قلمرو عدالت در همين بخش است، زيرا عدالت خاص جاودانگى ندارد، بلكه به تناسب شرايط و احوال زمان و مكان قابل تغيير است:

1. ترجمه رساله «ماهيت عدل» در ضميمه پايان كتاب خواهد آمد.

2. رسالة العدل، ص 7.

3. همان.

/ 169