بیشترلیست موضوعات مقدمه شرايط وجوب حَجّة الاسلام مسائل متفرقه استطاعت استفتائات استطاعت نيابت در حج استفتائات نيابت استفتائات نيابت حج استحبابى اقسام عمره صورت حج تمتّع اجمالاً استفتائات اقسام عمره و حج باب اول:
اعمال عمره تمتع فصل اول:
محل احرام عمره تمتع مسائل متفرقه ميقات استفتائات ميقات فصل دوم
واجبات احرام استفتائات احرام مستحبات احرام مكروهات احرام مُحرّمات احرام مسائل متفرقه محرّمات احرام اقسام حج مناسك حج مسائل متفرقه محرّمات احرام استفتائات محرّمات احرام مستحبات دخول حرم مستحبات دخول مكه معظمه آداب دخول مسجد الحرام فصل چهارم:
طواف واجب و بعضى از احكام آن واجبات طواف استفتائات طواف آداب و مستحبات طواف فصل پنجم:
نماز طواف استفتائات نماز طواف مستحبات نماز طواف فصل ششم:
سعى و بعض احكام آن استفتائات سعى فصل هفتم:
تقصير و بعض احكام آن مسائل و استفتائات متفرقه تقصير... استفتائات تبدّل باب دوم:
اعمال حج تمتع فصل اول:
احرام حج استفتائات احرام حج مستحبات احرام حج تا وقوف به عرفات مسائل متفرقه طواف مسائل متفرقه سعى تبدّل حج تمتع به افراد فصل دوم:
وقوف به عرفات فصل سوم:
وقوف به مشعرالحرام استفتائات وقوف به مشعر الحرام مستحبات وقوف به مشعر الحرام فصل چهارم:
واجبات منى اول ـ رمى جمره عقبه مستحبات رمى جمرات چند مسأله راجع به بدل ذبيحه استفتائات قربانى مستحبات هدى مسائل متفرقه حلق يا تقصير در حج مستحبات حلق فصل پنجم:
واجبات بعد از اعمال منى فصل ششم:
بيتوته به منى مسائل متفرقه بيتوته به منى استفتائات بيتوته در منى فصل هفتم:
رمى جمرات سه گانه مسائل متفرقه رمى استفتائات رمى جمرات ثلاث مستحبات منى مستحبات ديگر مكه معظمه استحباب عمره مفرده طواف وداع استفتائات مسائل متفرقه محصور و مصدود استفتائات محصور و مصدود استفتائات جديد مسائل اختصاصى بقاء بر تقليد فهرست تفصيلى مناسك حجّ توضیحاتافزودن یادداشت جدید
689 . آية الله بهجت: حنا بستن اگر براى زينت باشد جواز آن مورد تأمل است. (مناسك شيخ، ص 8). آيات عظام تبريزى، خويى، مكارم: حنا بستن در صورتى كه زينت گفته شود بر محرم حرام است. آية الله خامنه اى: مراجعه شود به حاشيه مسأله قبل. آية الله سيستانى: احتياط واجب براى زن و مرد محرم ترك هر چيزى است كه عرفاً زينت شمرده شود چه قصد زينت كردن داشته باشد چه نداشته باشد و از اين قبيل است حنا ماليدن به روش معمول ولى استعمال آن به نحوى كه زينت نباشد در موارد علاج و مانند آن اشكال ندارد. 690 . آية الله فاضل: حرمت محلّ اشكال است. (691)691 . آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: در صورتى كه اثرش تا حال احرام باقى مى ماند بنابر احتياط بايد خوددارى كند (مناسك فارسى، ص 41) و در مناسك عربى، ص 91، مطابق متن فرموده اند: اگر اثرش تا زمان احرام بماند بهتر است قبل از احرام حنا نبندد. آية الله مكارم: اگر قصدش ادامه زينت براى حال احرام باشد اشكال دارد. (692)692 . آية الله تبريزى: بنابر احتياط استحبابى كفاره اش يك گوسفند است. (مناسك، مسأله 254). آية الله خويى: بلكه زينت نمودن به هر چيز باشد بر محرم حرام است و كفاره اش بنابر احتياط يك گوسفند است. (مناسك، مسأله 254). 693 . آية الله اراكى: بنابر احتياط اگر قصد تزيين هم نداشته باشد جايز نيست. آيات عظام بهجت، تبريزى، خويى، صافى، گلپايگانى: پوشيدن زيور براى زينت بر بانوان مُحرِم حرام است. آية الله سيستانى: اگر زيور به قصد زينت باشد حرام است و اگر به قصد زينت هم نباشد ولى عرفاً زينت حساب مى شود احتياط واجب در ترك است. آية الله فاضل: احتياط مستحب. (694)694 . آية الله فاضل: اگر قصد زينت به آن ها را نداشته باشد. آية الله مكارم: ولى آن را بپوشاند. 695 . آية الله سيستانى: بنابر احتياط مستحب آن ها را براى شوهرش و مردانى كه با او مَحرم اند ظاهر نسازد و نشان ندهد. (مناسك، مسأله 256). (696)696 . آية الله تبريزى: كفاره اش بنابر احتياط مستحب، يك گوسفند است. آية الله خويى، متعرّض اثبات و نفى مسأله كفاره نشده اند. 697 . آية الله تبريزى، آية الله خويى: محرم نبايد بر بدن خود روغن بمالد. آية الله خامنه اى:ماليدن روغن به اعضاى بدن و موى سر، در حال احرام براى زينت يا نرمى اعضاى بدن و امثال آن جايز نيست. آية الله فاضل: اقوى اين است. (698)698 . آية الله بهجت: به نحو قطع و در صورت ارتكاب، تأخير احرام با امكان، تا زمان زوال رائحه لازم است. (مناسك شيخ، ص24). آية الله خويى: فتواى معظّم له به دست نيامد. آية الله سيستانى: ولى اگر در آن عطر نباشد بلكه خودش خوشبو باشد اشكال ندارد. (699)699 . آية الله سيستانى: محرم مى تواند روغنى كه بوى خوشى ندارد براى مداوا استعمال كند و جايز است در حال ضرورت استعمال روغنى كه خوشبو است يا بوى خوش در آن است. (700)700 . آية الله اراكى: بنابر احتياط، كفاره روغن ماليدن يك گوسفند است ولو مضطر باشد. آية الله تبريزى: كفاره روغن مالى در صورتى كه از روى علم و عمد باشد، يك گوسفند است، چه در روغن بوى خوش باشد يا نباشد و اگر از روى نادانى باشد، كفاره اش اطعام يك فقير است بنابر احتياط در هر دو مورد. آية الله خويى: كفاره روغن مالى در صورتى كه از روى علم و عمد باشد، يك گوسفند است و اگر از روى نادانى باشد، كفاره اش اطعام يك فقير است بنابر احتياط در هر دو مورد. آية الله مكارم: احتياطاً يك گوسفند است. 701 . آية الله خامنه اى: اگر روغن را معطر كرده باشند; مانند كرم هاى معطّر و امثال آن، احتياط آن است كه يك گوسفند ذبح كند اگرچه واجب نبودن اين احتياط بعيد نيست. آية الله سيستانى: اگر مُحْرِم با علم و آگاهى و از روى عمد، بدن خود را با روغن خوشبو روغن مالى نمايد، بنابر احتياط بايد يك گوسفند كفاره بدهد، هر چند از روى اضطرار باشد و اگر بدون علم و آگاهى اين كار را كرده باشد، بنابر احتياط كفاره آن اطعام يك فقير است. (مناسك، مسأله 258). آية الله فاضل: اگر در روغن بوى خوش باشد كفّاره خوردن آن بنابر اقوى يك گوسفند است و در غير مصرفِ خوردن هم احتياطاً كفاره را بدهد. آية الله نورى: كفاره ماليدن روغن به بدن، يك گوسفند است، اگرچه از روى اضطرار باشد. 702 . آية الله بهجت، آية الله تبريزى: كفاره اش يك گوسفند است حتى در صورت ضرورت، على الأحوط. آية الله فاضل: در حال اضطرار كفاره ثابت نيست. (703)703 . آية الله سيستانى: بلكه حتى جزئى از يك مو. 704 . آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: گناه ندارد ولى كفّاره دارد. 705 . آية الله بهجت: يعنى به سبب وضو يا غسل و اظهر عدم وجوب فديه است. (مناسك شيخ، ص24). آية الله سيستانى: يا تيمّم يا تطهير از خبث يا ازاله مانع از رسيدن آب وضو و غسل و مانند آن. 706 . آية الله بهجت: اگر محرم با ضرورت و بدون ضرورت سر خود را بتراشد كفاره اش يك گوسفند يا سه روز روزه يا اطعام ده مسكين است كه به هريك يك مد داده شود بلكه بنابر احتياط به هر كدام به مقدارى كه سير شوند اگرچه بيش از يك مد باشد طعام داده شود. احتياط در رعايت اكثر از مدّ و اشباع است. (مناسك، مسأله 260 و مناسك شيخ، ص24). آية الله فاضل: يكى از سه چيز به نحو تخيير است. آية الله گلپايگانى: كفاره ازاله مو از بدنِ خود، چه در حال ضرورت و چه در غير ضرورت ثابت است الاّ در ازاله مو از بدنِ ديگرى كه در حال ضرورت كفاره ندارد. 707 . آية الله گلپايگانى: صدقه دادن ده مدّ به ده مسكين كفايت مى كند اگرچه دوازده مد به شش مسكين بهتر است. (مناسك فارسى، ص 42، مسأله 63). 708 . آية الله اراكى، آية الله نورى: بنابر اقوى. آية الله بهجت: رعايت اين احتياط لازم نيست (مناسك شيخ ص24). آيات عظام تبريزى، خويى، سيستانى، مكارم: كفاره آن يك گوسفند است. آية الله خامنه اى: اگر سر را عالماً عامداً بتراشد كفاره آن يك گوسفند است. (709)709 . آية الله نورى: اگر از زير هر دو بغل ازاله مو كند احتياط آن است براى هر يك از بغل ها يك گوسفند كفّاره بدهد. (711)710 . آية الله مكارم: اين حكم واجب است. 711 . آية الله بهجت: اگر موى زير هر دو بغل خود را بكند كفاره اش يك گوسفند است بنابر اقوى و در كندن موى يك طرف، سه مسكين را طعام بدهد. (مناسك، مسأله 260). آية الله سيستانى: اگر موى زير بغل را بكند حكم همين است و همچنين بنابر احتياط واجب اگر به وسيله ديگرى، غير از كندن، موى آن را ازاله نمايد و اگر موى ريش يا غير آن را بكند كفاره آن يك مشت طعام است و اگر مُحرِم سر ديگرى را تراشيد چه مُحرم باشد چه غير مُحرم كفّاره ندارد. آية الله فاضل: سه فقير را اطعام كند. آية الله گلپايگانى: كفاره ازاله مو از زير بغل، يك گوسفند است. (مناسك عربى، ص 97 ـ مناسك فارسى، مسأله 397). 712 . آية الله بهجت: فرقى بين كندن و ماشين كردن و نوره گذاشتن نيست، چه از سر باشد يا صورت يا مواضع ديگر. آية الله خويى: بلكه واجب است. (معتمد، ج4، ص208). 713 . آية الله بهجت: يك كف از طعام صدقه بدهد و ساقط شدن مو به اين سبب با عدم اطمينانبه ساقط شدن، غير از ازاله غيرعمدّيه است كه فديه ندارد، اگر چه هر دو جايز است.(مناسك شيخ، ص25). آية الله تبريزى، آية الله خويى: بايد يك مشت طعام بدهد. آية الله خامنه اى: احتياط آن است كه به قدر يك مشت گندم و آرد و امثال آن بدهد، اگرچه وجوب اين احتياط معلوم نيست. آية الله سيستانى: خاراندن سر و بدن اشكال ندارد اگر مويى را نكند و خون خارج نشود و اگر بى جهت محرم دست به سر و ريش خود بكشد و مويى يا بيشتر بيافتد بايد يك مشت طعام كفاره بدهد ولى اگر در وضو و مانند آن باشد چيزى بر او نيست. آية الله فاضل: در غير وضو و غسل. آية الله مكارم: مقصود از يك كف طعام، مقدارى غذاست. 714 . آيات عظام اراكى، تبريزى، خويى: محرم نبايد سر خود را بپوشاند حتى با گِل و مانند آن. آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: پوشاندن سر و گوش ها براى مردان حرام است و در اين امر تفاوتى بين پوشاندن تمام يا قسمتى از سر نيست، و تفاوتى بين پوشاندن سر با پارچه و يا با حنا، گِل، گذاشتن بار بر روى سر، و يا روى دوش به طورى كه قسمتى از سر را بپوشاند، و يا ارتماس در آب و امثال آن نمى باشد. (آداب و احكام حج، ص 161). آية الله صانعى: بلكه عدم جواز در آن ها و در آنچه در مسأله بعد است خالى از وجه نمى باشد. 715 . آية الله بهجت: احوط و اولى ترك پوشانيدن سر به قسمتى از بدن; مثل دست استدر غير موارد ضرورت عرفيّه يا شرعيّه. اگرچه جواز خالى از وجه نيست. (مناسكشيخ، 25). 716 . آية الله نورى: از لكن احتياط... در مناسك ايشان نيامده است. 717 . آية الله بهجت: محرم نبايستى در آب فرو رود كه سرش زير آب شود و بنا بر احتياط در غير آب از مايعات ديگر (مناسك، مسأله 264). آية الله تبريزى، آية الله خويى: محرم نبايستى در آب فرو رود كه سرش زير آب برود. آية الله سيستانى: براى محرم جايز نيست همه سر خود را در آب فرو برد بلكه بنابر احتياط در غير آب هم جايز نيست و فرقى در اين حكم بين زن و مرد نيست و منظور از سر در اين حكم، همه قسمتى است كه بالاتر از گردن است. 718 . آيات عظام اراكى، تبريزى، خويى، فاضل: بنابر احتياط. سركه و غير آن، كند. 719 . آية الله خامنه اى: جايز نيست تمام سر را زير آب كند، ولى حرمت آن نسبت به بعض سر معلوم نيست. آية الله خويى: بردن بعض سر در آب مانعى ندارد. (معتمد العروه، ج4، ص221). آية الله سيستانى: پوشيدن بعض سر جايز نيست ولى زير آب بردن بعض سر جايز است. آية الله فاضل: بنابر اقوى در تغطيه، لكن در حمل، بنابر احتياط. آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب، ولى ريختن آب بر سر مانعى ندارد. 720 . آية الله تبريزى، آية الله نورى: گوش ها در اين حكم ملحق به سر است. آية الله فاضل: ولى پوشاندن مقدارى از گوش مانعى ندارد. آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب. (721)721 . آية الله اراكى: اشهر و اظهر آن است كه جايز است.