اقسام عمره - مناسک حج نسخه متنی

اقسام عمره

م ـ عمره هم مانند حج دو قسم است: «واجب» و «مستحب» و بر كسى كه شرايط استطاعت را داشته باشد يك مرتبه در عمر واجب مى شود و وجوب آن مانند حج فورى است و در وجوب آن استطاعت حج معتبر نيست بلكه اگر براى عمره مستطيع باشد واجب مى شود،هرچند براى حج مستطيع نباشد

همچنانكه عكس اين هم همينطور است كه اگر شخص براى حج استطاعت داشته باشد و براى عمره مستطيع نباشد بايد حج به جا آورد ليكن بايد معلوم باشد كه براى كسانى كه از مكه دور هستند; مثل ايرانيان كه وظيفه آن ها حج تمتع است، هيچگاه استطاعت حج از استطاعت عمره و استطاعت عمره از استطاعت حج جدا نيست; چون حج تمتع مركب از هر دو عمل است، به خلاف كسانى كه در مكه يا قريب به آن هستند كه وظيفه آنها حج و عمره مفرده است كه نسبت به آن ها استطاعت براى يكى از دو عمل تصور مى شود.

م ـ واجب است بر كسى كه مى خواهد داخل مكه شود⁽³¹⁰⁾ با احرام وارد شود و براى احرام بايد نيت عمره يا حج داشته باشد و اگر وقت حج نيست و مى خواهد وارد مكه شود واجب است عمره مفرده انجام دهد و از اين حكم كسانى كه مقتضاى شغلشان اين است كه زياد وارد مكه مى شوند و از آن خارج مى شوند استثنا شده است.

م ـ تكرار عمره مانند تكرار حج مستحب است و در مقدار فاصله بين دو عمره اختلاف فرموده اند و احوط آن است كه در⁽³¹²⁾ كمتر از يك ماه، به قصد رجاء به جا آورده شود.

م ـ صورت حج افراد، كه گاهى مورد ابتلاى متمتّع مى شود، از اين قرار است كه: زن حايض يا كسى كه بهواسطه ضيق وقت نمى تواند عمره تمتع را به جا آورد، بايد قصد كند حج اِفراد را، و به همان احرامِ عمره تمتع، كه عدول به اِفراد كرده، برود به عرفات و مثل ساير حجاج وقوف كند، بعد از آن برود به مشعر و وقوف كند، بعد برود به منى و اعمال منى را به جا آورد مگر هدى را كه واجب نيست بر او. بعد برود به مكه و طواف زيارت و نماز و سعى و طواف نساء ونماز آن را به جا آورد.

پس در اين وقت از احرام خارج مى شود، بعد از آن برگردد به منى براى بيتوته و اعمال ايّام تشريق; به همان نحو كه ساير حجاج به جا مى آورند. پس صورت حج اِفراد عين صورت حج تمتع است با يك⁽³¹⁶⁾ فرق كه در حج تمتع هدى بايد ذبح كند و در حج اِفرادواجب نيست ولى استحباب دارد.

م ـ صورت عمره مفرده ـ كه بايد كسى كه حج تمتّع او بدل به حجِّ اِفراد شد، بعد از حج به جا آورد⁽³¹⁷⁾ ـ آن است كه خارج شود به ادنى الحل و افضل آن است كه از « جِعرانه » يا « حُديبيه » يا « تنعيم » كه از همه نزديك تر به مكه است، محرم شود و بيايد به مكه و طواف كند و نماز آن را بخواند و سعى بين صفا و مروه بكند و تقصير كند يا سر بتراشد و طواف نساء به جا آورد و نماز طواف بخواند.

م ـ «عمره مفرده» با «عمره تمتع» كه تفصيلاً خواهد آمد، در صورت فرق ندارد، مگر در سه چيز:

اول ـ آن كه در عمره تمتع بايد تقصير كند; يعنى از مو يا ناخن خود بايد بگيرد و سر تراشيدن⁽³¹⁹⁾ جايز نيست و در عمره مفرده مخير⁽³²⁰⁾ است بين سر تراشيدن و تقصير.

و ميقات عمره مفرده ادنى الحل است⁽³²¹⁾ و جايز است از يكى از مواقيت پنجگانه محرم شود.

م ـ كيفيت افعال حجّ اِفراد; از احرام و وقوفين و اعمال منى و اعمال مكه، عين كيفيّت حجّ تمتع است و در احكام، مشترك هستند و كيفيت افعال عمره تمتع; از احرام و طواف و ساير اعمال، عين كيفيتِ عمره مفرده است.

م ـ عمره تمتع را اگر كسى به جا بياورد، كافى است از عمره مفرده.

م ـ كسى كه وظيفه اش حج تمتع است; مثل اشخاصى كه از مكه شانزده فرسنگ شرعى دور باشند، اگر استطاعت براى عمره داشته باشند و براى حج نداشته باشند، عمرهمفرده بر آنها واجب نيست⁽³²²⁾ مثل اشخاصى كه به نيابت حج مى كنند، گرچه احتياط آن است كهبه جا آورد.

م ـ كسى كه محرم شد به احرام عمره مفرده، حرام مى شود بر او جميع چيزهايىكه در احرام تمتع گفته شد و بعد از آن كه تقصير كرد يا سر تراشيد، همه چيز براو حلال مى شود مگر زن ها و بعد از آن كه طواف نساء را با نمازش به جا آورد، زن هم بر او حلال مى شود.

م ـ طواف نساء را در عمره مفرده، بايد بعد از تقصير يا سر تراشى به جا آورد.

جايز است كه آن را عمره تمتّع قرار دهد⁽³²⁶⁾ و دنبال آن، حج تمتع به جا آورد و در اين صورت هدى بر او واجب مى شود.

صورت حج تمتّع اجمالاً

بدان كه حج تمتع مركب است از دو عمل: يكى «عمره تمتّع»، و ديگرى «حجّ تمتّع» و عمره تمتع مقدم است بر حج.

و عمره تمتع مركب است از پنج جزء:

اول ـ احرام.

دوم ـ طواف كعبه.

سوم ـ نماز طواف.

چهارم ـ سعى بين كوه صفا و مروه.

پنجم ـ تقصير; يعنى گرفتن قدرى از مو يا ناخن.

و چون محرم از اين اعمال فارغ شد، آنچه بر او بهواسطه احرام بستن حرام شده بود حلال مى شود.

و حج تمتع مركب است از سيزده عمل:

اول ـ احرام بستن در مكه.

دوم ـ وقوف به عرفات.

سوم ـ وقوف به مشعر الحرام.

چهارم ـ انداختن سنگريزه به جمره عقبه در منى.

پنجم ـ قربانى در منى.

ششم ـ تراشيدن سر يا تقصير كردن در منى.

هفتم ـ طواف زيارت در مكه.

هشتم ـ دو ركعت نماز طواف.

نهم ـ سعى بين صفا و مروه.

دهم ـ طواف نساء.

يازدهم ـ دو ركعت نماز طواف نساء.

دوازدهم ـ ماندن به منى، شب يازدهم و شب دوازدهم، و شب سيزدهم براى بعضى از اشخاص.

سيزدهم ـ در روز يازدهم و دوازدهم رمى جمرات، و اشخاصى كه شب سيزدهم در منى ماندند، روز سيزدهم بايد رمى جمرات كنند.

آنچه ذكر شد صورت اجمالى اين دو عمل است و تفصيل آن ها بعد ذكر مى شود.

م ـ لازم نيست مكلف اين اعمال را قبل از ورود به عمره و حج بداند ولو اجمالاً، و كافى است كه نيت كند عمره تمتع را; يعنى عبادتى را كه خداوند بر او واجب كرده و همين طور حج تمتع را به نحوى كه واجب است بر او و كيفيت و تفصيل هر يك را از رساله در وقت عمل ياد بگيرد و عمل كند، ولى ياد گرفتن اجمالى آن بهتر و موافق احتياط است.

استفتائات اقسام عمره و حج

س ـ شخصى در اثناى عمره مفرده، در شوط پنجم سعى، مريض شده و نتوانسته است عمره را تمام كند، او را به ايران برده اند و بعد از بهبودى هم نتوانسته به مكه بيايد، فعلاً وظيفه او چيست ؟ توضيح آن كه كسى نايب شده كه وظيفه او را انجام دهد و عملى را كه وظيفه او است و او را از احرام خارج مى كند به جا آورد.

تقصير براى طواف نساء نايب بگيرد⁽³³¹⁾ و توضيح آن كه مسأله از موارد حصر نيست، چون شخص مريض فعلاً خوب شده و اين كه نمى تواند به مكه بيايد از جهت مرض نيست.

س ـ كسى عمره مفرده به جا آورده و بدون انجام طواف نساء به مدينه آمده است، فعلاً مى خواهد براى عمره تمتع مُحرم شود، آيا جايز است بدون انجام طواف نساء مُحرم شود و بعد از انجام عمره تمتع، طواف نساء را به جا آورد ؟

ج ـ مانع ندارد.

س ـ اگر فاصله بين دو عمره كمتر از يك ماه باشد، فرموده ايد بايد عمره دوم را به قصد رجاء به جا آورد، آيا فرقى هست بين دو عمره مفرده از خودِ شخص و بين دو عمره مفرده اى كه هر دو يا يكى از آن ها به نيابت از ديگران باشد يا نه ؟

ج ـ فرق نمى كند.

س ـ اين كه حضرت عالى فرموده ايد: اگر فاصله ميان دو عمره كمتر از يك ماه باشد، عمره دوم رجاءاً قصد شود، مقصود يك ماه است يا سى روز كامل ؟

ج ـ ميزان يك ماه است،⁽³³⁴⁾ و اگر در بين ماه عمره به جا آورده، احتياط مذكور را تا سى روز مراعات كنند.

س ـ اگر بين دو عمره كمتر از يك ماه فاصله باشد بايد عمره دوم را به قصد رجاء انجام دهد، چنانچه عمره دوم نيابت باشد نايب مى تواند براى آن اجرت بگيرد يا خير، و چنانچه بر منوب عنه انجام عمره مفرده واجب باشد كفايت مى كند يا خير ؟

ج ـ لازم است احتياط مراعات شود⁽³³⁵⁾ و چنانچه با تذكر به اجير كننده اجرت بگيرد اشكال ندارد.

س ـ اگر زنى به نيت عمره مفرده محرم و بعد از آن عادت شود و در همه روزهايى كه مى تواند در مكه باشد حيض است، براى عمره مفرده بايد چه كند ؟ و اگر آنجا اعمالى انجام نداده و فعلاً به ايران آمده، چه وظيفه اى دارد ؟

ج ـ درفرض سؤال بايد براى طواف ونماز نايب بگيرد و بقيه اعمال عمره را خودش بجا آورد و چنانچه به ايران آمده، اقدام كند و برگردد و اگر نمى تواند، براى اعمال عمره نايب بگيرد ولى بايد خودش تقصير كند⁽³³⁷⁾ و ترتيب بين آن و ساير اعمال مراعات شود و تا اعمال را به جا نياورد، آنچه به وسيله احرام بر او حرام شده، بر او حلال نمى شود.

س ـ آيا طواف در عمره مفرده استحبابى، حكمِ طواف واجب را دارد كه بايد نماز آن خلف مقام باشد يا حكم طواف استحبابى را دارد و در هر جاى مسجد الحرام مى توان نماز آن را خواند ؟

ج ـ حكم طواف واجب را دارد و بايد نماز آن، خلف مقام باشد.

س ـ انجام عمره مفرده در ماه هاى حج، پيش از عمره تمتع جايز است يا خير ؟ و در اين مسأله فرقى بين صَرُوره و غير صروره هست يا نه ؟

ج ـ مانع ندارد و فرق نمى كند.

س ـ تأخير عمره مفرده در حج اِفراد، تا چه وقتى بلا عذر جايز است ؟

ج ـ بايد مبادرت نمايد عرفاً على الأحوط و تأخير نشود.

س ـ زنى كه احتمال مى دهد خون حيض ببيند و نتواند داخل مسجد الحرام شود، آيا مى تواند براى عمره مفرده مستحبى مُحرم شود و اگر خون ديد براى طواف و نماز نايب بگيرد وهمچنين مريض اگر احتمال مى دهد نتواند اعمال عمره مفرده را انجام دهد ؟

ج ـ اشكال ندارد و چنانچه وظيفه او نايب گرفتن شد عمل به وظيفه نمايد.

س ـ همچنانكه عمره مفرده را قبل از عمره تمتع ولو با كمتر از فاصله شدن يك ماه تجويز فرموده ايد، آيا بعد از عمره تمتع هم با كمتر از يك ماه فاصله تجويز مى فرماييد يا بايد رجاءاً انجام شود ؟

ج ـ به قصد رجاء انجام شود.

* س ـ كسى كه وظيفه او عمره تمتع است و ندانسته به نيت عمره مفرده مُحرم شده است تكليف او چيست ؟

ج ـ اگر قصد عمره مفرده كرده، بايد عمره مفرده⁽³⁴²⁾ انجام دهد و بعد عمره تمتع را به جا آورد و چنانچه اشتباه در تطبيق بوده، تمتع واقع مى شود و صحيح است.

* س ـ اگر تقصير را در عمره مفرده جهلاً يا نسياناً به جا نياورد و طواف نساء را نيز ترك كرده و بعد رفته است به مسجد شجره و براى عمره تمتع مُحرم شده و عمره تمتع را به جا آورده و بعد متوجه نقص كار خود شده است، تكليف اين شخص با داشتن فرصت براى اعاده عمره تمتع و نداشتن فرصت چيست ؟

مستحبى⁽³⁴⁴⁾ به جا آورد، مى تواند عدول به عمره تمتع كند; چه وقت براى اعاده عمره تمتع داشته باشد يا نه. ولى اگر حج واجب باشد كفايت نمى كند على الأحوط و بايد پس از تقصير صحيح به ميقات برود⁽³⁴⁵⁾ و براى عمره تمتع مجدداً محرم شود.

* س ـ كسى كه حجش بدل به اِفراد شده و بايد بعد از حج، عمره مفرده به جا آورد، اگر سال بعد كه به حج مى رود بعد از اعمال حج، عمره مفرده را به جا آورد كافى و مُجزى است يا نه؟

س ـ كسانى كه از هند و پاكستان به عربستان مى آيند و در مكه معظمه مقيم مى شوند، آيا حجشان تمتع است يا وظيفه ديگرى دارند ؟

ج ـ چنانچه به قصد مجاورت در مكه بمانند و بعد از دو سال مستطيع شوند حكم اهل مكه را پيدا مى كنند،⁽³⁴⁹⁾ و در غير اين صورت، صور مختلفه اى است كه در تحرير الوسيله ذكر شده است.

س ـ كيفيت حج قِران را بيان فرماييد، و آيا اين حج بر كدام اشخاص واجب مى شود ؟

ج ـ حج قِران واجب تعيينى نيست و چون مورد ابتلا نيست، مى توانيد به كتب مفصله مراجعه نماييد.





در بيان اعمال عمره تمتع و حج تمتع تفصيلاً