بیشترلیست موضوعات مقدمه شرايط وجوب حَجّة الاسلام مسائل متفرقه استطاعت استفتائات استطاعت نيابت در حج استفتائات نيابت استفتائات نيابت حج استحبابى اقسام عمره صورت حج تمتّع اجمالاً استفتائات اقسام عمره و حج باب اول:
اعمال عمره تمتع فصل اول:
محل احرام عمره تمتع مسائل متفرقه ميقات استفتائات ميقات فصل دوم
واجبات احرام استفتائات احرام مستحبات احرام مكروهات احرام مُحرّمات احرام مسائل متفرقه محرّمات احرام اقسام حج مناسك حج مسائل متفرقه محرّمات احرام استفتائات محرّمات احرام مستحبات دخول حرم مستحبات دخول مكه معظمه آداب دخول مسجد الحرام فصل چهارم:
طواف واجب و بعضى از احكام آن واجبات طواف استفتائات طواف آداب و مستحبات طواف فصل پنجم:
نماز طواف استفتائات نماز طواف مستحبات نماز طواف فصل ششم:
سعى و بعض احكام آن استفتائات سعى فصل هفتم:
تقصير و بعض احكام آن مسائل و استفتائات متفرقه تقصير... استفتائات تبدّل باب دوم:
اعمال حج تمتع فصل اول:
احرام حج استفتائات احرام حج مستحبات احرام حج تا وقوف به عرفات مسائل متفرقه طواف مسائل متفرقه سعى تبدّل حج تمتع به افراد فصل دوم:
وقوف به عرفات فصل سوم:
وقوف به مشعرالحرام استفتائات وقوف به مشعر الحرام مستحبات وقوف به مشعر الحرام فصل چهارم:
واجبات منى اول ـ رمى جمره عقبه مستحبات رمى جمرات چند مسأله راجع به بدل ذبيحه استفتائات قربانى مستحبات هدى مسائل متفرقه حلق يا تقصير در حج مستحبات حلق فصل پنجم:
واجبات بعد از اعمال منى فصل ششم:
بيتوته به منى مسائل متفرقه بيتوته به منى استفتائات بيتوته در منى فصل هفتم:
رمى جمرات سه گانه مسائل متفرقه رمى استفتائات رمى جمرات ثلاث مستحبات منى مستحبات ديگر مكه معظمه استحباب عمره مفرده طواف وداع استفتائات مسائل متفرقه محصور و مصدود استفتائات محصور و مصدود استفتائات جديد مسائل اختصاصى بقاء بر تقليد فهرست تفصيلى مناسك حجّ توضیحاتافزودن یادداشت جدید
257 ـ آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: در مورد بطلان طواف و سعى از احرام خارج نشده است. (آداب و احكام حج، مسأله558). (258)258 ـ به سؤال 647 باب مراجعه شود. آية الله سيستانى: اگر طواف يا سعى باطل بوده است، بايد عمل را با رعايت ترتيب جبران كند و تقصير نمايد و از تروك احرام قبل از آن اجتناب كند و پوشيدن لباس چون عمدى نبوده است كفاره ندارد و اگر فقط نماز طواف باطل بوده است فقط آن را انجام دهد و لازم نيست لباس احرام بپوشد. 259 ـ آية الله بهجت: بايد طواف را از موضع علم به نجاست تمام كند و بقيه اعمال را اعاده نمايد و احوط استيناف طواف بعد از اتمام آن است. ( مستفاد از مسأله 303 مناسك ). آية الله صانعى: عملش صحيح است، چون طواف از سرگرفته شده و استيناف طواف هم مانعى ندارد. 260 ـ آية الله تبريزى: اگر طواف را به نيت وظيفه فعليّه اعاده كرده نياز به اتمام طواف اول نيست. آية الله سيستانى: اگر طواف دوّم را پس از فوت موالات عرفى انجام داده صحيح است و در غير اين صورت اگر جاهل قاصر بوده صحيح است وگرنه بنابر احتياط واجب، اعمال عمره را اعاده كند. آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: بنابراحتياط سعى وتقصير راهم اعاده نمايد. (آدابواحكام حج، م603). آية الله فاضل: اگر طواف دوم را به قصد مافى الذمّه ( اعم از اتمام و اعاده ) و به عنوان مقدمه علميه براى يقين به برائت ذمّه بوده باشد صحيح است و در غير اين صورت احتياطاً بايد نقص طواف قبلى را تكميل و نماز آن را خوانده، و پس از آن بنابر احتياط واجب سعى و تقصير را اعاده كند و تا تقصير نكرده احكام محرم رامراعات كند. آية الله مكارم: طواف دوّم باطل بوده است و بايد طواف سابق را ادامه دهد. (261)261 ـ آية الله صانعى: عمل صحيح است قطعاً چون به احتياط عمل شده است. (263)262 ـ آية الله بهجت: صحيح است. 263 ـ آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: بنابر اقوى طواف و اعمال مترتبه صحيح است. 264 ـ آية الله خويى: درفرض اعتقاد به جواز از سر گرفتن طواف، طواف مزبور مجزى است. (المسائل الشرعيه، ج1، ص348). آية الله فاضل: طواف در تمام صور صحيح است. 265 ـ آيات عظام اراكى، خامنه اى، صانعى، نورى: اين احتياط واجب نيست بلكه همان طوافى كه از سر گرفته كفايت مى كند. به جا آورد و اگر قبل از دور چهارم بوده در فرض سؤال بايد يك طواف ديگر به جا آورد و با فرض جهل، ظاهر اين است كه اعمال مترتبه صحيح و از احرام خارج شده است. (266)266 ـ آية الله تبريزى: در هر دو صورت اگر يك طواف كامل به نيت وظيفه فعليّه; اعم از تمام و اتمام به جا آورد كافى است. آية الله سيستانى: اگر قبل از اتمام شوط چهارم باشد و قطع به اين صورت باشد كه از مطاف خارج شده و مشغول كارى شده باشد كه عرفاً بگويند طوافش را قطع كرده است، سپس از سر گرفته باشد طواف صحيح است و اگر بعد از شوط چهارم باشددر صورتى كه استيناف پس از فوت موالات عرفيه بوده صحيح است وگرنه مشكل است مگر اين كه جاهل قاصر باشد. آية الله مكارم: طواف او و اعمال بعد از آن، در هر دو حال صحيح است. 267 ـ آية الله بهجت: اگر سهواً و از روى غفلت محدث شده است، بايد پس از تجديد طهارت طواف را از همانجايى كه قطع شده ادامه دهد و در صورتى كه عمداً بوده است حكم به ادامه طواف از محل قطع، مورد تأمل است و بايد طواف را از سر بگيرد ( مناسك، ص 102 ) و احتياطاً نماز و سعى و تقصير را اعاده كند. ( پرسشهاى جديد حج، س 74 ). آية الله صانعى: بنا بر احتياط مستحب، چون حكم به بنا، كه در مرسله ابن ابى عمير يا جميل آمده حكم ترخيصى است نه عزيمتى چون مقام، مقامِ توهّم حظر است و خيال مى شود كه چون موالات به هم خورده نتوان اتمام نمود و اين كلام در همه موارد، بنا بعد از گذشت نصف; يعنى بعد از نصف از دور چهارم مى آيد و راه دارد. (268)268 ـ آية الله تبريزى: در مسائل سابق توضيح داده شد. آية الله خويى: حكم آن در مسأله سابق گذشت. آية الله سيستانى: اگر پس از موالات عرفيه اعاده كرده، صحيح است وگرنه مشكل است. آية الله فاضل: و سعى و تقصير را احتياطاً اعاده كند. آية الله مكارم: طواف دوّم و اعمال بعد از آن صحيح است، هرچند مى توانست طواف اول را پس از وضو هم تكميل و به آن قناعت كند. (269)269 ـ آية الله بهجت: با تداوم احتياط و قصد وظيفه فعليه، تا پايان آخرين شوط، صحيح است. آية الله خويى: فتواى معظّم له در دست نيست. آية الله سيستانى: صحت آن مشكل است مگر اين كه جاهل قاصر باشد. آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب. (270)270 ـ آية الله تبريزى: بنابر احتياط لازم طواف را اعاده نمايد. آية الله خويى: بنابر احتياط صحيح نيست. (آراء المراجع، چاپ سوم، ص302). آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اگر به قصد رجاء و كشف حال طواف را ادامه داده صحيح است. آية الله فاضل: اگر با اطمينان به يك طرف ادامه داده صحيح است. و الاّ بايد احتياطاً طواف و نماز طواف و سعى و تقصير را اعاده كند. (271)271 ـ آية الله بهجت، آية الله فاضل: اشكال ندارد. آية الله تبريزى: اشكال دارد و احتياط اين است كه آن طواف را تمام كرده و نماز طواف را بخواند و طواف و نماز آن را اعاده كند. آية الله سيستانى: مگر اينكه جاهل قاصر باشد. آية الله صانعى: و بايد احتياط كند به خواندن يك نماز طواف براى همان طواف و بعد هم طواف را با نمازش دو باره بياورد. 272 ـ آية الله اراكى: بعد از نصف شوط چهارم. آية الله بهجت، آية الله مكارم: اشكال ندارد. آية الله تبريزى: در س 652 حكم آن گذشت. آية الله خويى: در صورت اعتقاد به جواز از سر گرفتن طواف، عمل مزبور مجزى است. آية الله سيستانى: مگر اينكه جاهل قاصر باشد. آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اقوى صحت طواف است، و اگر بعد از شوط چهارم بوده نقصان طواف قطع شده را واجب است به جا آورد و نماز آن را نيز بخواند. (آداب و احكام حج، م 591 و 596). آية الله صانعى: هر چند صحّت طواف از سرگرفته شده و اعمال مترتبه بر آن خالى از وجه نيست لكن رعايت احتياط مطلوب است. آية الله فاضل: اشكال ندارد به تفصيلى كه در مسأله 646 گذشت. 273 ـ آية الله صانعى: بعد از نصف شوط چهارم. بخوانند و دو مرتبه طواف و نماز آن را اعاده نمايند. (274)274 ـ آية الله صانعى: بنا بر احتياط مستحب تا ابراء ذمّه شده باشد و اگر قبل از نصف شوط چهارم بشود، احتياط مستحب در اعاده طواف و نماز آن است، هر چند كفايت خالى از وجه نيست. (275)275 ـ مراجعه شود به مسأله 592. آية الله بهجت: اگر مى تواند به كمك ديگرى مباشرتاً در محدوده طواف كند بايد اين كار را بكند و در غير اين صورت واجب است نايب بگيرد كه در محدوده طواف كند و طواف با تخت روان در خارج محدوده كفايت نمى كند. آية الله خامنه اى، آية الله مكارم: اين احتياط لازم نيست و طوافش صحيح است. آية الله سيستانى: همه مسجدالحرام مطاف است. 276 ـ آية الله بهجت: مستفاد از آنچه در ذيل مسأله 590 گذشت آن است كه با اتمام آن به يك شوط، طواف صحيح است. آيات عظام خامنه اى، سيستانى، مكارم: آن دور باطل است و بايد آن را از حجرالأسود اعاده كند ولى چون غالباً برگشتن به عقب مشكل است بهتر است همراه جمعيّت آن دور را بدون نيّت ادامه دهد سپس از حجر الأسود قصد كند. (277)277 ـ آية الله اراكى: و نيز اصل طواف را بنابر احتياط اعاده مى كرد. آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: و در فرض اخير هم، چون احتمال باطل شدن اصل طواف مى رود احتياط لازم آن است كه پس از تمام كردن طواف و خواندن نماز دوباره طواف كند و نماز آن را بخواند. ( مناسك فارسى، ص 67 ). آية الله فاضل: شوط فاسد را اتيان كند و بنابر احتياط مستحب طواف را اعاده كند. 278 ـ آية الله تبريزى: ( طواف يا سعيش ) اشكال دارد. آية الله خويى: بنابر احتياط صحيح نيست. (آراء المراجع، چاپ سوم، ص202). آية الله فاضل: ادامه دادن طواف و نماز و سعى در حالِ شك اشكال دارد. لذا در فرض سؤال بايد از ادامه اعمال خوددارى كند و تروى كند و اگر به يك طرف اطمينان پيدا كرد طبق آن عمل كند و الاّ عمل را از نو انجام دهد و در اين مسأله فرقى بين طواف و نماز و سعى نيست. آية الله مكارم: به اميد انجام وظيفه شرعى. 279 ـ آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اگر در حال سعى شك كند و در حال شك بقصد رجاء كشف حال ادامه دهد و بعد يقين به صحت پيدا كند سعى او صحيح است و در طواف، اگر از دليل طواف لزوم حفظ هر شوط استفاده شود حكم به صحت مشكل است و الاّ بعيد نيست. ( آراء المراجع، ص268). (280)280 ـ آية الله خامنه اى: در مورد سعى، حكم به صحّت فرموده اند و متعرّضِ طواف و نماز نشده اند. آية الله صانعى: بلكه احوط نيز اعاده سعى و طواف است و صحّت آن ها محلّ اشكال است. چون احتمال مانعيّت شكّ بماهوهو، وجود دارد هر چند كه در روايت ابى بصير اعاده و استيناف با شك در طواف تعليل شده است; بقوله حتّى تحفظه. آية الله مكارم: همه شك ها احتياج به مختصرى فكر دارد تا مشمول ادله شك گردد. 281 ـ آية الله بهجت، آية الله خويى: به حاشيه مسأله 652 مراجعه شود. آية الله صانعى: اين احتياط واجب نيست و همان طوافى كه از سرگرفته كفايت مى كند. آية الله فاضل: طوافى را كه از سر گرفته صحيح است. 282 ـ آية الله مكارم: طوافى كه از سر گرفته صحيح است. شوط مى شود و بعد از انجام نماز طواف، طواف و نماز را اعاده نمايد. (283)283 ـ به سؤال 652 مراجعه شود. آية الله تبريزى: با فرض تمشّى قصد قربت، طوافش صحيح است. آية الله سيستانى: اگر طواف جديد را پس از انجام منافى ـ مثل فوت موالات عرفى ـ به جاآورده، صحيح است و گرنه طوافش اشكال دارد مگر آنكه، جاهل قاصر باشد. (284)284 ـ آيات عظام صافى، گلپايگانى، مكارم: ولى عمداً پا روى آن نگذارد. (285)285 ـ آية الله گلپايگانى: ولى نبايد اذيت ديگران را فراهم آورد. ( آداب و احكام حج، مسأله 545 ). آية الله مكارم: ولى عمداً اين كار را نكند مگر اينكه مانع عبور باشد. 286 ـ آيات عظام اراكى، صانعى، مكارم: گذشت [مسأله 652] طوافى كه از سر گرفته كافى است. آيات عظام بهجت، تبريزى، خويى: به حاشيه مسأله 652 مراجعه شود.