بیشترلیست موضوعات مقدمه شرايط وجوب حَجّة الاسلام مسائل متفرقه استطاعت استفتائات استطاعت نيابت در حج استفتائات نيابت استفتائات نيابت حج استحبابى اقسام عمره صورت حج تمتّع اجمالاً استفتائات اقسام عمره و حج باب اول:
اعمال عمره تمتع فصل اول:
محل احرام عمره تمتع مسائل متفرقه ميقات استفتائات ميقات فصل دوم
واجبات احرام استفتائات احرام مستحبات احرام مكروهات احرام مُحرّمات احرام مسائل متفرقه محرّمات احرام اقسام حج مناسك حج مسائل متفرقه محرّمات احرام استفتائات محرّمات احرام مستحبات دخول حرم مستحبات دخول مكه معظمه آداب دخول مسجد الحرام فصل چهارم:
طواف واجب و بعضى از احكام آن واجبات طواف استفتائات طواف آداب و مستحبات طواف فصل پنجم:
نماز طواف استفتائات نماز طواف مستحبات نماز طواف فصل ششم:
سعى و بعض احكام آن استفتائات سعى فصل هفتم:
تقصير و بعض احكام آن مسائل و استفتائات متفرقه تقصير... استفتائات تبدّل باب دوم:
اعمال حج تمتع فصل اول:
احرام حج استفتائات احرام حج مستحبات احرام حج تا وقوف به عرفات مسائل متفرقه طواف مسائل متفرقه سعى تبدّل حج تمتع به افراد فصل دوم:
وقوف به عرفات فصل سوم:
وقوف به مشعرالحرام استفتائات وقوف به مشعر الحرام مستحبات وقوف به مشعر الحرام فصل چهارم:
واجبات منى اول ـ رمى جمره عقبه مستحبات رمى جمرات چند مسأله راجع به بدل ذبيحه استفتائات قربانى مستحبات هدى مسائل متفرقه حلق يا تقصير در حج مستحبات حلق فصل پنجم:
واجبات بعد از اعمال منى فصل ششم:
بيتوته به منى مسائل متفرقه بيتوته به منى استفتائات بيتوته در منى فصل هفتم:
رمى جمرات سه گانه مسائل متفرقه رمى استفتائات رمى جمرات ثلاث مستحبات منى مستحبات ديگر مكه معظمه استحباب عمره مفرده طواف وداع استفتائات مسائل متفرقه محصور و مصدود استفتائات محصور و مصدود استفتائات جديد مسائل اختصاصى بقاء بر تقليد فهرست تفصيلى مناسك حجّ توضیحاتافزودن یادداشت جدید
آية الله مكارم: خارج شدن از احرام خالى از اشكال نيست. 316 ـ آية الله صانعى: به نيّت طواف. (317)317 ـ آية الله بهجت: اگر كمبود طواف; يعنى از موضع شروعش تا حجرالأسود را جبران كند طوافش صحيح است. (مستفاد از س83، مناسك). آية الله صانعى: چون طواف از حجر الاسود است، آرى اگر نيّت طوافش از حجر الأسود است و شروع به حركت بدون نيّتِ طواف از قبل بوده طوافش درست است. (318)318 ـ به ذيل مسأله 614 مراجعه شود. آية الله سيستانى: در مورد سهو، رجوع شود به حاشيه مسأله 614، و اگر جاهل باشد، صحّت طواف او مورد اشكال است مگر اينكه جاهل قاصر باشد. 319 ـ آية الله خويى: بنابر احتياط بايد طواف را اتمام و اعاده نموده و ساير اعمال را تدارك نمايد. (320)320 ـ آية الله فاضل: اگر قصد هفت شوط را هم در ابتدا داشته باشد و عمداً و يا با جهل تقصيرى، طواف را به اين كيفيت انجام داده باشد باطل است و بايد تمام اعمال را اعاده كند. (322)321 ـ آية الله صانعى: در صورتى كه بلا فاصله و بدون فوت موالات انجام دهد. آية الله فاضل: اگر قدرت برانجام طواف ولو در آينده نداشته باشد بايد براى تمام طواف نايب بگيرد و نماز طواف را نيز نايب بخواند. 322 ـ به سؤال 675 مراجعه شود. آية الله مكارم: بايد براى تمام طواف نايب بگيرد. س ـ آيا مى شود قبل از شوط چهارم، طواف را بدون عذر بهم زد و آن را كأن لم يكن دانست و يا مانند نماز قطع كردن آن جايز نيست ؟ ج ـ قطع مانع ندارد(323) ولى قبل از فوات موالات نمى توان(324) آن را از سر گرفت. (325)323 ـ آية الله خويى: قطع طواف جايز نيست. (استفتائات موجودنزد آقاى موسوى مددى، ص255، س763). 324 ـ آية الله صانعى: بلكه مى توان و اتمام مفيد نيست چون استدامه نيّت از بين رفته است. آية الله فاضل: قبل از فوات موالات نيز مى توانند آن را از سر بگيرند و فرقى نيست كه دور دوم را رها كنند يا غير آن را. و اگر بخواهند احتياط كنند به ذيل مسأله 646 مراجعه كنند. 325 ـ به مسأله 606، 615 و 616 مراجعه شود. آية الله مكارم: از سرگرفتن آن مانعى ندارد. س ـ كسى كه از طواف، حتى در خارج مطاف، عاجز است و به خاطر گرانىِ طواف با تخت روان، انجام آن براى او مشكل است، آيا طواف نيابى در محدوده از او كفايت نمى كند ؟ ج ـ اگر از طواف با تخت روان نيز معذور است(326) نايب بگيرد. (327)326 ـ آية الله فاضل: يا برايش حرجى است. 327 ـ به مسأله 592 مراجعه شود. آية الله بهجت: به ذيل مسأله 658 مراجعه شود. آية الله صانعى: بنا بر اعتبار مطاف و گذشت عدم آن. * س ـ اگر كسى يك شوط طواف را از درون حجر بجا آورده و بقيه اعمال را انجام داده است تكليف او چيست ؟ 328 ـ آية الله تبريزى، آية الله خويى: اگر طواف كننده داخل حجر اسماعيل(عليه السلام) شود، آن شوط باطل مى شود و بايد آن را اعاده كند و بهتر اعاده طواف است بعد از اتمام آن، و اين در صورت بقاى موالات است، و در صورت فوت موالات، طواف محكوم به بطلان است، اگرچه از روى جهل يا نسيان باشد. و در مجموعه سؤال و جواب حاج آقاى افتخارى، ص 130 آمده است: سؤال: از داخل حجر طواف كرده و در وقت طواف حج به اشتباه خود واقف شد ؟ جواب: در مفروض سؤال، حج او باطل است به بطلان عمره اش. ( فتواى آية الله تبريزى هم مثل همين است ). آية الله صافى و آية الله گلپايگانى: اگر چهار شوط را تمام كرده و داخل حجر شده هر وقت فهميد ناقص را تمام كند و نماز طواف و اعمال مترتبه را به جا آورد و اگر قبل از سه شوط و نيم بوده شوط هاى گذشته باطل است و بايد طواف را از سر بگيرد و بعد از آن نماز طواف و سعى و تقصير را به جا آورد و اگر از سه شوط و نيم گذشته و به چهار نرسيده آن را تمام كند با دو ركعت نماز و بعد يك هفت شوط طواف و نماز و سعى و تقصير را به جا آورد. (آداب و احكام حج، م 560) آية الله فاضل: احتياط آن است كه سعى و تقصير را نيز اعاده كند. (329)329 ـ آية الله اراكى: صحّت بقيه اعمال محلّ اشكال است و احوط اعاده بقيه است. آية الله بهجت: آن شوط و نماز طواف را اعاده كند و احتياطاً سعى و تقصير را نيز اعاده نمايد. آية الله سيستانى: در فرض جهل و فوت موالات بايد طواف و ساير اعمال را اعاده كند و اگر وقت تدارك گذشته باشد عمره او باطل است و به احتياط واجب بايد يك شتر كفّاره بدهد. (330)330 ـ آية الله بهجت: اشكال ندارد، طواف دوّم را تمام كند. آيات عظام تبريزى، سيستانى، فاضل: طواف دوم محكوم به صحّت است همان را به اتمام برساند. آية الله خويى: فتواى ايشان در دست نيست و لذا طبق مبناى ايشان، براى عمل به احتياط، كافى است چهار شوط ديگر به نيت اعم از اتمام طواف اوّل، در صورتى كه وظيفه اش اتمام آن باشد و اتمام طواف دوّم در غير آن صورت بجا آورد. آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: بايد احتياط كند به اينكه طواف دوّم را رها كند و طواف قبلى را تكميل نمايد و پس از نماز طواف قبلى طواف و نماز آن را به طور كامل اعاده نمايد ( آداب و احكام حج، مسأله 587 ). آية الله صانعى: مى تواند طواف دوم را تمام كند و دو ركعت نماز آن را بخواند و مى تواند به طور كلى از سر بگيرد. آية الله مكارم: صبر مى كند تا موالات طواف دوم به هم بخورد سپس طواف اول را تكميل كند. (331)331 ـ آية الله سيستانى: اگر جاهل قاصر باشد صحيح است وگرنه مشكل است. آية الله فاضل: اگر جاهل قاصر بوده، طوافش صحيح و اعاده مستحب است. (332)332 ـ مراجعه شود به سؤال 647. آية الله بهجت: و اگر سعى را انجام داده، سعى را بنابر احتياط اعاده كند. آية الله سيستانى: به احتياط واجب قبل از طواف حج، آن را تدارك كند. پس اگر كسرى آن سه شوط يا كمتر است تكميل نمايد و اگر بيشتر است تكميل كند و به احتياط واجب اعاده كند. 333 ـ آية الله فاضل: مگر اينكه جاهل قاصر باشد. 334 ـ آية الله بهجت، آية الله فاضل: بنابر احتياط بقيه اعمال را اعاده كند. آية الله خويى: بنابر احتياط طواف باطل است و بقيه اعمال بعد از آن را هم اعاده نمايد. (استفتائات، ص243، س719 والمسائل الشرعيه، ج1، ص345، س19). آية الله سيستانى: در هر صورت، اگر جاهل قاصر باشد طوافش صحيح است وگرنه مشكل است و به احتياط واجب بايدآن را و اعمال پس از آن را اعاده كند. آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اعاده بقيه اعمال لازم است. (آداب و احكام حج، م 574) 335 ـ آية الله فاضل: اگر سهواً اضافه كرده و قبل از يك دور متوجّه شده، آن را قطع كند و طواف صحيح است و اگر بعد از يك دور متوجّه شود بايد طواف را به احتياط واجب تا چهارده دور به قصد قربت تمام كند و دو ركعت نماز براى طواف واجب قبل از سعى بخواند و به احتياط مستحب دو ركعت براى طواف مستحب نيز بعد از سعى بخواند. آية الله مكارم: اين صورت هم مانند صورت اوّل است بايد زياده را رها كرده از سر بگيرد. 336 ـ آية الله بهجت: اعاده لازم نيست به نحوى كه در مسأله 614 گذشت. 337 ـ آية الله صانعى: نصف شوط چهارم. شوط زياد كرده و موالات عرفيه به هم خورده است، احتياط واجب اعاده طواف و نماز است و اگر موالات عرفيه به هم نخورده، حكم صورت قبل را دارد. (338)338 ـ نظريه آيات عظام در مسأله 601 گذشت. 339 ـ آية الله تبريزى، آية الله خويى: در فرض عمد يا جهل حجّش باطل است ولى حج هاى نيابى صحيح است. آية الله سيستانى: در فرض جهل به مسأله، حج او باطل است و به احتياط واجب بايد يك شتر كفاره بدهد و ساير حج ها صحيح است. آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اگر از روى عمد ولو با جهل به مسأله بوده، حج هايى كه انجام داده اشكال دارد و اگر از روى نسيان بوده طواف حج خود را بجا آورد و سعى را احتياطاً انجام دهد و حج هاى نيابى او صحيح است. آية الله مكارم: اگر از روى سهو و فراموشى باشد حج او صحيح است و اگر عمداً باشد يا جهلاً، حج او اشكال دارد. 340 ـ آية الله فاضل: و اگر عمداً چنين كرده بايد حج خودش را اعاده كند و ساير حج ها اگر خللى در آنها ايجاد نكرده باشد محكوم به صحّت است. صحيح هستند. (341)341 ـ به سؤال 647 مراجعه شود. (342)342 ـ آية الله اراكى: و بايد طواف را اعاده كند. آية الله بهجت: قصد جبران قصد زياده نيست. (مناسك، س90). آية الله سيستانى: طواف او اشكال دارد مگر اينكه جاهل قاصر باشد. آية الله صانعى: و بايد طواف را اعاده كند چون شك در نقيصه است، مگر آنكه مورد قاعده فراغ باشد. آية الله مكارم: طواف او اشكال دارد. (343)343 ـ به مسأله 618 مراجعه شود. آيات عظام خامنه اى، صانعى، فاضل: تكميل لازم نيست ومى تواند از سربگيرد همانطورى كه گذشت. 344 ـ آية الله صانعى: و در صورتى كه موالات به هم خورده است، احتياطاً بعد از تكميل، طواف و نماز را اعاده كند. اگر قبل از نصف شوط چهارم بوده است. هر چند استيناف خالى از قوّت نيست و اگر بعد از نصف شوط چهارم بوده تكميل مجزى است، كما اينكه كفايت از سرگيرى هم خالى از قوّت نيست هر چند احتياط در تكميل و نماز و اعاده مطلوب است. 345 ـ آية الله فاضل: و سعى و تقصير را اعاده كند. (346)346 ـ به مسأله 568 مراجعه شود. آية الله بهجت، آية الله خويى: محمول متنجس و همچنين لباس كمتر از مقدار ساتر در طواف عيبى ندارد. (مناسك، مسأله 300). آية الله خامنه اى: به مسأله 568 و 562 مراجعه شود. آية الله سيستانى: اگر ظاهر بدن و لباس نجس نشود طواف صحيح است و همراه داشتن چيز متنجس ضرر ندارد. آية الله مكارم: لباس هاى كوچك كه به تنهايى ستر عورت نمى كنند، اگر نجس باشند ضررى ندارند; خواه به صورت محمول باشند يا لباس. (347)347 ـ آية الله بهجت: مى تواند طواف را به نيت منوب عنه تمام كند. (استفتائات جديد) آية الله خامنه اى: مى تواند طواف مزبور را به نيّت منوب عنه اتمام كرده و پس از نماز آن را با نماز، اعاده كند و مى تواند صبر كند تا موالات عرفيّه به هم خورده و سپس آن را اعاده كند. آية الله سيستانى: بايد طواف را به نيت نيابت از سر بگيرد. آية الله فاضل: در فرض سؤال به نيّت آنچه نيت كرده آن را اتمام كند و نماز طواف را بخواند. امّا نمى تواند به آن اكتفا كند و بايد طواف و نماز آن را به نيّت منوب عنه اعاده كند. 348 ـ آية الله خامنه اى، آية الله خويى: احتمال التفات كافى است.