بیشترلیست موضوعات مقدمه شرايط وجوب حَجّة الاسلام مسائل متفرقه استطاعت استفتائات استطاعت نيابت در حج استفتائات نيابت استفتائات نيابت حج استحبابى اقسام عمره صورت حج تمتّع اجمالاً استفتائات اقسام عمره و حج باب اول:
اعمال عمره تمتع فصل اول:
محل احرام عمره تمتع مسائل متفرقه ميقات استفتائات ميقات فصل دوم
واجبات احرام استفتائات احرام مستحبات احرام مكروهات احرام مُحرّمات احرام مسائل متفرقه محرّمات احرام اقسام حج مناسك حج مسائل متفرقه محرّمات احرام استفتائات محرّمات احرام مستحبات دخول حرم مستحبات دخول مكه معظمه آداب دخول مسجد الحرام فصل چهارم:
طواف واجب و بعضى از احكام آن واجبات طواف استفتائات طواف آداب و مستحبات طواف فصل پنجم:
نماز طواف استفتائات نماز طواف مستحبات نماز طواف فصل ششم:
سعى و بعض احكام آن استفتائات سعى فصل هفتم:
تقصير و بعض احكام آن مسائل و استفتائات متفرقه تقصير... استفتائات تبدّل باب دوم:
اعمال حج تمتع فصل اول:
احرام حج استفتائات احرام حج مستحبات احرام حج تا وقوف به عرفات مسائل متفرقه طواف مسائل متفرقه سعى تبدّل حج تمتع به افراد فصل دوم:
وقوف به عرفات فصل سوم:
وقوف به مشعرالحرام استفتائات وقوف به مشعر الحرام مستحبات وقوف به مشعر الحرام فصل چهارم:
واجبات منى اول ـ رمى جمره عقبه مستحبات رمى جمرات چند مسأله راجع به بدل ذبيحه استفتائات قربانى مستحبات هدى مسائل متفرقه حلق يا تقصير در حج مستحبات حلق فصل پنجم:
واجبات بعد از اعمال منى فصل ششم:
بيتوته به منى مسائل متفرقه بيتوته به منى استفتائات بيتوته در منى فصل هفتم:
رمى جمرات سه گانه مسائل متفرقه رمى استفتائات رمى جمرات ثلاث مستحبات منى مستحبات ديگر مكه معظمه استحباب عمره مفرده طواف وداع استفتائات مسائل متفرقه محصور و مصدود استفتائات محصور و مصدود استفتائات جديد مسائل اختصاصى بقاء بر تقليد فهرست تفصيلى مناسك حجّ توضیحاتافزودن یادداشت جدید
س ـ شخصى در حال سعى گاهى عقب عقب به طرف مروه و يا صفا رفته است، تكليف او چيست ؟ ج ـ بايد آن مقدار را تدارك كند و اگر از آن محل گذشته سعى او اشكال دارد و احتياط در اتمام و اعاده است. (560)560 ـ آية الله مكارم: مى تواند برگردد و جبران كند و سعى او اشكال ندارد. (561)561 ـ آية الله بهجت: اگر احراز شود كه سعى بين صفاومروه واقع مى شودكفايت مى كند. (مناسك،مسأله 341). آية الله خويى: اگر دو طرف آن ولو قبلا كوه صفا و مروه بوده و فضاى بدون كوه نبود صحيح است. (آراء المراجع، ص300). آية الله سيستانى: مجزى نيست. آية الله صانعى: چون معلوم نيست بين دو كوه است. (562)562 ـ آية الله تبريزى، آية الله خويى: اشكال ندارد. آية الله سيستانى: مگر اينكه جاهل قاصر باشد يا مقدار اضافى را به قصد سعى انجام ندهد. آية الله مكارم: اشكال ندارد و اعاده لازم نيست ولى بهتر است اين كار را نكند. (563)563 ـ مراجعه شود به سؤال 871. آية الله خامنه اى، آية الله مكارم: صحيح است و احتياط واجب نيست. (565)564 ـ آيات عظام اراكى، خامنه اى، صانعى، فاضل، مكارم، نورى: اشكال ندارد. آية الله خويى: با فرض اعتقاد به جواز از سر گرفتن سعى، مجزى است. (رجوع شود به مسأله 873). 565 ـ مراجعه شود به سؤال 873. س ـ كسى كه قدر متيقن عدد اشواط را مى داند، اما ترديد دارد كه شوط بعدى را انجام داده يا نه; مثلاً مى داند پنج شوط انجام داده، ولى شك دارد كه بقيه را انجام داده يا نه، تكليف او چيست ؟ ج ـ فرض مزبور شك در اشواط است و مبطل است. * س ـ اگر كسى سعى را به طور كلى فراموش كرد و تقصير نمود، تكليف او چيست ؟ ج ـ از احرام خارج شده و هر وقت يادش آمد سعى را بجا آورد. (566)566 ـ آية الله بهجت: به ذيل مسأله 842 مراجعه شود. آية الله خويى: از احرام خارج نشده و تقصير را اعاده نمايد. (المسائل الشرعيه، ج1، ص357). آية الله سيستانى: بنابر احتياط تقصير را پس از سعى اعاده كند و يك گاو كفاره بدهد. آية الله فاضل: بنابر احتياط تقصير را پس از سعى اعاده كند، و بنابراحتياط قبل از اعاده تقصير، محرمات احرام را مراعات كند ولى كفّاره ثابت نيست. (567)567 ـ آية الله بهجت: دليلى بر اعتبار موالات در سعى در غير شوط اوّل نيست، ( پرسشهاى جديد حج، س 89 ). آية الله تبريزى، آية الله خويى: احوط اعتبار موالات عرفيه بين اشواط سعى است. (مناسك، قبل از مسأله 339) و راجع به لزوم دادن گاو به عنوان كفاره آنچه مى توان گفت، ايشان در صورتى كه مقدارى از سعى را فراموش كند و به اعتقاد تمام شدن سعى، مُحلّ شود، فرموده يك گاو بايد كفاره بدهد. آية الله سيستانى، آية الله فاضل: بنابر احتياط واجب موالات عرفيه لازم است. آية الله گلپايگانى: موالات در سعى معتبر نيست. ( آداب و احكام حج، ص 274 ) و قسمت آخر مسأله را متعرض نشده اند. آية الله مكارم: احتياط واجب آن است كه در غير موارد استثنا شده موالات عرفيه رعايت شود. (568)568 ـ آية الله مكارم: ولى اگر عمداً باشد گناه كرده است. (569)569 ـ آية الله تبريزى: با شك در عدد اشواط سعى باطل مى شود و بايد سعى را اعاده كند. آية الله خويى: وظيفه اش تجديد و از سر گرفتن سعى بوده و سعى در حال شك و ادامه آن صحيح و مجزى نبوده، لذا احتياط اعاده سعى است. ( آراء المراجع، چاپ سوم، ص 302 ). آيات عظام صافى، گلپايگانى، مكارم: در صورتى كه به رجاء كشف حال ادامه داده باشد. ( مجمع المسائل 1/488 ). آية الله فاضل: در فرض سؤال صحّت سعى محلّ اشكال است واحتياط واجب در اعاده است. (570)570 ـ آية الله مكارم: اين مستحبات را به قصد رجاء بجا آورد و بايد توجه داشت كه بعضى از مستحبات مربوط به زمانهاى گذشته است و در عصر ما موضوع ندارد و يا عملاً ممكن نيست، آنچه را مى توان، انجام دهد. و خداوند به نيّت او پاداش مى دهد. 571 ـ آية الله خويى: اين دعا و همچنين بعضى از دعاهاى آخر اين قسمت در مناسك ايشان مذكور نيست. 572 ـ آية الله خامنه اى: نظريه ايشان نسبت به «بهتر بودن عدم اكتفا به زدن ناخن» به دست نيامد. آية الله سيستانى: بنابر احتياط واجب اكتفا به آن نكند و اگر خواست ناخن بگيرد پس از كوتاه كردن مو باشد. آية الله گلپايگانى: اين قيد را ندارند. آية الله مكارم: بلكه احتياط واجب است. (573)573 ـ آيات عظام بهجت، خامنه اى، سيستانى: و چنانچه از روى عمد و علم بتراشد بايد يك گوسفند كفاره بدهد. (مناسك، مسأله 354) آية الله فاضل: و كندن مو هم كفايت نمى كند، اگرچه حرمتش محرز نباشد. 574 ـ آيات عظام اراكى، صافى، فاضل، گلپايگانى، نورى: بنابر احتياط واجب يك گوسفند فديه بدهد. آيات عظام بهجت، تبريزى، خويى: بنابر احتياط يك گوسفند بدهد. آية الله صانعى: بلكه احوط است. 575 ـ آية الله خامنه اى: يا از روى ندانستن مسأله. 576 ـ آيات عظام اراكى، بهجت، تبريزى، خويى، صافى، گلپايگانى: لازم است بعد از حج، عمره مفرده بجا آورد. آية الله سيستانى: در صورت تمكن، بعد از حج افراد بايد عمره مفرده بجا آورد. به احتياط واجب حج را در سال ديگر نيز اعاده كند. ( مناسك، مسأله 354 ). (577)577 ـ آية الله اراكى: و بنابر احتياط در سال بعد... آية الله صانعى: يعنى حج تمتّع اگر بر او واجب بوده و مستقر شده. آية الله مكارم: بجاآوردن حج در سال بعد احتياط مستحبّ است. 578 ـ آية الله اراكى: و انجام آن موافق با احتياط است. آية الله فاضل: در عمره تمتّع طواف نساء واجب نيست بلكه انجام آن موافق احتياط است و اگر بخواهند احتياط كنند محلّ انجام آن قبل از تقصير است. آية الله مكارم: ضرورتى ندارد طواف نساء را به قصد رجاء بجا آورد. (580)579 ـ آية الله اراكى، آية الله مكارم: تراشيدن سر محلّ اشكال است و احوط ترك آن است. آية الله بهجت: ظاهر عدم حرمت احرامى آن است و حرمت به جهت منافات با وجوب توفير محلّ تأمّل است (مناسك شيخ، ص55). آية الله سيستانى: سرتراشيدن نيز حلال مى شود. اگرچه احتياط مستحب ترك آن است پس از گذشت سى روز از عيد فطر و احتياط مستحب اين است كه در صورت انجام آن از روى علم و عمد يك قربانى كفاره بدهد. ( مناسك، مسأله 356 ). آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: به احتياط واجب تراشيدن سر جايز نيست. آية الله فاضل: تراشيدن سر بين عمره تمتّع و حجّ تمتّع مانعى ندارد. 580 ـ آية الله صانعى: بنا بر احتياط مستحب هرچه حرام شده بود بر او بواسطه احرام، حتى نزديكى با زن. مسائل و استفتائات متفرقه تقصير و احكام بين عمره و حج تمتع 581 ـ آية الله خامنه اى، اين احتياط را متعرض نشده اند. آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اقوى است. (آداب و احكام حج، ص 275) آية الله فاضل: احتياط مستحب آن است كه به گرفتن ناخن اكتفا نكند. (582)582 ـ به مسأله 888 تقصير مراجعه شود. آية الله سيستانى: در تقصير بنابر احتياط واجب بايد موى سر يا ريش يا سبيل خود را كوتاه كند و بنابر احتياط واجب گرفتن ناخن به تنهايى كافى نيست بلكه احتياط واجب اين است كه ناخن گرفتن بعد از كوتاه كردن مو باشد. آية الله مكارم: گرفتن ناخن به تنهايى كافى نيست بنا بر احتياط واجب. (583)583 ـ به مسأله 1320 مراجعه شود. آية الله بهجت: بطلان از جهت جهل به حكم نباشد كفّاره ندارد. (مستفاد از س85 مناسك). (584)584 ـ آيات عظام تبريزى،خامنه اى،خويى: در صورتى كه احتمال التفات درحال عمل را بدهد، اعتنا نكند. آية الله سيستانى: به هر حال اشكال ندارد. آية الله صانعى: بلكه و لو عالم هم نباشد. 585 ـ آية الله بهجت: اكنون كه قبل از تقصير متذكّر شده است، تقصير مى كند و طواف نساء را بعد از آن اعاده مى نمايد، بنابر احوط و مقدّم شدن طواف نساء بر تقصير در عمره مفرده در صورت ضرورت يا نسيان يا جهل مجزى است (مناسك شيخ، س118 و166). آية الله تبريزى: احتياط واجب در صورت امكان تقصير در مكه است. آية الله سيستانى، آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب. آية الله صانعى: بنابر احتياط استحبابى طواف نساء را اعاده كند. 586 ـ آية الله خامنه اى: كندن مو به جاى تقصير كافى نيست، اگر با علم و عمد انجام شود كفاره دارد ولى اگر از روى جهل به مسأله ترك تقصير كرده عمره او باطل است و حج او به صورت افراد واقع شده است و اگر حج بر او واجب بوده احتياط واجب آن است كه عمره مفرده را بعد از اعمال حج به جا آورد ودر سال بعد عمره تمتع و حج را انجام دهد. آيات عظام خويى، صافى، گلپايگانى: حجش مبدل به افراد مى شود و لازم است بعد از حج عمره مفرده بجا آورد و احتياط اين است كه سال ديگر حج را اعاده نمايد. (مناسك، مسأله 358 ومعتمد العروه، ج5، ص115). و آية الله صافى و آية الله گلپايگانى اضافه مى فرمايند كه: احتياط لازم آن است كه سال بعد حج تمتع به جا آورد. (آداب حج، م 703) آية الله سيستانى: ظاهراً حج او منقلب به افراد مى شود و پس از آن بايد در صورت تمكّن عمره مفرده بجا آورد و احتياط مستحب آن است كه حج را در سال ديگر اعاده كند. ( ملحق مناسك، سؤال 292 ). آية الله مكارم: احتياط آن است كه در حج واجب يا غير آن عمره مفرده را انجام دهد.