م ـ اين سه روز روزه را در ايام تشريق، در منى، جايز نيست بگيرد، بلكه در ايام تشريق در منى روزه براى همه كس حرام(1) است، چه حج به جا بياورد يا نه. م ـ احتياط مستحب براى كسى كه روز هفتم را روزه نگرفته و هشتم و نهم را گرفته، آن است كه بعد از مراجعت از منى، سه روز روزه بگيرد ـ كه اول آن، روز كوچ كردن است; يعنى سيزدهم(2) ـ و متوالى بگيرد و قصدش آن باشد كه سه روز از پنج روز براى اداى روزه واجب باشد. م ـ اگر روز هشتم را روزه نگرفت، روز نهم را هم نگيرد و بعد از مراجعت از منى سه روز دنبال هم بگيرد. * م ـ جايز است اگر از هشتم روزه تعويق افتاد، تا آخر ذى حجه هر وقت بخواهد اين سه روز را روزه بگيرد، اگرچه احتياط(3) آن است كه بعد از ايام تشريق فوراً بگيرد. م ـ اين سه روز را در سفر مى تواند روزه بگيرد و لازم نيست در مكه قصد اقامت كند، بلكه اگر براى ماندن سه روز در مكه مهلت نيست بين راه هم جايز است بگيرد. 1 ـ آية الله بهجت: نسبت به غير ناسك خالى از تأمّل نيست. (وسيله ص330). آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب. 2 ـ آية الله سيستانى: رجوع شود به حاشيه قبل. آية الله صافى: واحتياط آنست كه اوّل آن روز چهاردهم باشد. آية الله فاضل: مشروط بر اينكه روز سيزدهم در منى نباشد والاّ بايد از روز چهاردهم شروع كند. 3 ـ آية الله تبريزى، آية الله خويى: احتياط اين است كه پس از بازگشت هرچه زودتر روزه ها را بگيرد و بدون عذر تأخير ننمايد. آية الله مكارم: اين احتياط ترك نشود.
* م ـ اگر سه روز روزه را گرفت و بعد از آن متمكن شد از هدى، لازم نيست(1) ذبح كند،(2) ليكن اگر قبل از تمام شدن سه روز متمكن شد بايد ذبح كند. م ـ اگر اين سه روز روزه را نگرفت تا ماه ذى حجه تمام شد بايد هدى(3) را خودش يا نايبش در منى ذبح كند(4) و روزه فايده ندارد. م ـ بايد اين سه روز روزه را، بعد از احرام به عمره بجا آورد و قبل از آن نمى تواند. م ـ هفت روز بقيه را بايد بعد از مراجعت از سفر حج، روزه بگيرد. * م ـ احتياط واجب(6) آن است كه پى در پى بجا آورد. م ـ جايز نيست اين هفت روز را در مكه يا در راه روزه بگيرد، مگر آنكه بناى اقامت در مكه داشته باشد، در اين صورت اگر مدتى بگذرد كه در آن مدت مى توانست به وطن خود 1 ـ آيات عظام اراكى، خويى، صافى، گلپايگانى: احتياط واجب آن است كه قربانى كند. آية الله سيستانى: بنابر احتياط قربانى بر او واجب خواهد شد اگر تمكن قبل از گذشت ايام تشريق باشد و الاّ روزه كفايت مى كند. آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب قربانى كند. 2 ـ آية الله بهجت: اگر چه ذبح كردن افضل و احوط است خصوصاً در صورت وجدان هدى قبل از خروج از منى (مناسك شيخ ص77). 3 ـ آية الله بهجت، آية الله صانعى: بايد يك گوسفند در سال آينده خودش يا نايبش... 4 ـ آية الله اراكى، آية الله فاضل: در سال آينده خودش و يا نايبش.... آيات عظام تبريزى، خويى، سيستانى: و قربانى براى سال بعد بر او متعيّن است. آية الله صافى: در ذى حجّه سال آينده. آية الله گلپايگانى: و در ذبح نيت مافى الذمه از هدى يا كفاره بكند و سپس بنابر احتياط هفت روز پى در پى نزد اهلش روزه بگيرد. ( مناسك عربى، ص 149 ). آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب در ذى حجه سال آينده. (5)5 ـ آية الله فاضل: يعنى تا زمانى كه محرم به احرام عمره تمتع نشده نمى تواند اين سه روز را بگيرد اما بعد از احرام عمره تمتع اگر چه محلّ هم باشد مى تواند به تفصيلى كه در مسأله 1057 گذشت روزه بگيرد. 6 ـ آية الله بهجت: اظهر عدم وجوب توالى است (مناسك شيخ ص77). آية الله تبريزى، آية الله خويى: احتياط اين است كه هفت روز پى در پى باشد. آيات عظام سيستانى، صافى، فاضل، گلپايگانى، مكارم: بنابر احتياط مستحب....
مراجعت كند، جايز است بجا آورد و همچنين جايز است اگر يك ماه بماند. م ـ در اين ايام كه با هواپيما مراجعت مى كنند، بعيد نيست براى كسى كه در مكه اقامت كرده جايز باشد به همان مقدارى كه هواپيما اشخاص را به محل مى رساند(2) صبر كند و روزه بگيرد ليكن احتياط خلاف آن است(3) و به احتياط واجب جمع بين سه روز و هفت روز را نكند. م ـ اگر در غير مكه; چه در راه يا در بلدى غير از وطن خودش، اقامت كرد ظاهراً نتواند هفت روز روزه را در آنجا بگيرد،(5) اگرچه به مقدارى صبر كند كه اگر راه مى پيمود به وطن مى رسيد. م ـ ابتداء ماهى را كه اگر بماند در مكه جايز است روزه را بگيرد و همينطور ابتداءحساب موقع رسيدن به وطن را ظاهراً بايد از وقتى كه بناى مجاورت يا اقامت به مكه كرد حساب كند.
(1)1 ـ آية الله سيستانى: در اين صورت بايد صبر كند تا همراهان او به وطن مراجعت كنند يا يك ماه بگذرد و سپس روزه بگيرد. آية الله گلپايگانى: متعرض اين مسأله و مسائل بعد تا مسأله 1076 نشده اند. 2 ـ آية الله سيستانى: مراجعه شود به حاشيه قبل. آية الله مكارم: البته با توجه به نوبت بندى در حركت با هواپيما. (4)3 ـ آية الله مكارم: اين احتياط لازم نيست. 4 ـ آية الله بهجت: به ذيل مسأله 1076 مراجعه شود. نظر آيات عظام تبريزى، خويى، صافى، گلپايگانى: اين است كه نبايد بين 3 روز و 7 روز جمع نمايند. 5 ـ آية الله بهجت: مانعى ندارد در بلد ديگر روزه بگيرد، البته آن قدر كه مى توانست به وطن برسد صبر كند. آية الله خويى: متعرض اين مسأله نشده اند. (6)6 ـ آية الله خويى: بلكه ملاك اين است كه همسفرهايش كه در مكه اقامت نكرده اند به وطن برسند. ( مناسك عربى، مسأله 393 ). آية الله سيستانى: ابتدا آن زمانى است كه اگر قصد اقامت در مكه نداشت معمولاً از آنجا خارج مى شد. (7)7 ـ آية الله مكارم: بلكه ملاك آن است كه همسفران او به وطن برسند ولى در يك ماه احتياط واجب محاسبه بعد از قصد اقامت در مكه است.
م ـ اگر متمكن از روزه گرفتن شد و قبل از آنكه روزه بگيرد مرد، واجب است(1) ولىّ او سه روز را قضا كند(2) بنابر اقوى، و هفت روز ديگر را بنابر احتياط واجب. ماه ذى حجه باقى است مى تواند در محل بگيرد، ليكن با هفت روز روزه فاصله(5) بدهد و اگر ماه گذشته باشد بايد(6) هدى ذبح كند، اگرچه به وسيله شخص امينى(7) باشد. قربانى و بدون قبض آن باطل است.(10) بنابراين، عمل بعضى، كه به ادعاى فقر يا وكالت از فقير، 1 ـ آية الله صانعى: احتياط واجب آن است كه (3)2 ـ آية الله خويى: اگر تا تمام شدن ماه ذى حجّه اين سه روز را روزه نگرفت روزه ساقط و قربانى در سال بعد متعين است و لواينكه نايب بگيرد. ( مناسك عربى، مسأله 394 ). آية الله فاضل: بر ولى واجب است سه روز را قضاكند وهفت روز ديگر را بنابر احتياط مستحب قضا كند. 3 ـ آية الله بهجت: واجب است بگيرد. آية الله سيستانى: هيچكدام واجب نيست. آية الله صانعى: مستحب م ـ لازم نيست بعد از برگشتن به بلد خود، در همان جا روزه بگيرد، پس اگر در جاى ديگر قصد اقامت كرد مى تواند بگيرد. 4 . آية الله گلپايگانى: متعرّض اين مسأله نشده اند. 5 ـ آية الله بهجت: فاصله لازم نيست. آية الله سيستانى: احتياط مستحب عدم جمع است. ( مناسك مسأله 394 ). 6 ـ آية الله فاضل: در منى.