فصل پنجم:


واجبات بعد از اعمال منى

واجب است بعد از تمام شدن اعمال منى، كه سه چيز بود، مراجعت به مكه، براى اعمالى كه در آنجا واجب است.

م ـ اعمالى كه در مكه واجب است بجا بياورد:

اول ـ طواف حج است كه آن را «طواف زيارت» مى گويند.

دوم ـ نماز طواف است.

سوم ـ سعى بين صفا و مروه است.

چهارم ـ طواف نساء است.

پنجم ـ نماز طواف نساء است.

م ـ كيفيت طواف حج و نماز آن و سعى و طواف نساء و نماز آن، به همان نحو است كه در طواف عمره و نماز آن و سعى گذشت، بدون هيچ تفاوت، مگر در نيت كه اينجا بايد به نيت

1 ـ آية الله سيستانى: و بنابر احتياط مستحب از روز يازدهم تأخير نيفتد.

2 ـ آية الله بهجت: در جواز تأخير از روز يازدهم خلاف است، احوط عدم تأخير است، اگرچه جواز تأخير تا بعد از ايّام تشريق بلكه تا تمام ذى حجّه بعيد نيست، و محلّ خلاف جواز تكليفى است نه وضعى (مناسك شيخ، ص79).

تأخير تا آخر ذى حجه; به اين معنى كه روز آخر ذى حجه هم اگر آمد و اعمال را بجا آورد مانع ندارد.

⁽³⁾

3 ـ آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اگر چه احوط آن است كه تأخير نيندازد.

طواف حج و سعى آن و طواف نساء بجا آورد.

م ـ جايز نيست⁽¹⁾ طواف حج و نماز و سعى و طواف نساء و نماز آن را قبل از رفتن به عرفات و بجا آوردن اعمال عرفات و مشعر و اعمال سه گانه منى بجا آورد در حال اختيار.

و نماز آن را، بعد از آنكه محرم به احرام حج شدند قبل از رفتن به عرفات، بجا آورند⁽⁵⁾ و عمل آنها مجزى است:

1 ـ آية الله سيستانى: بنابر احتياط جايز نيست و در صورتى كه از روى ندانستن حكم شرعى مقدم بدارد، اكتفا به آنها مورد اشكال است، اگر چه خالى از وجه نمى باشد. ( مناسك، مسأله 412 ).

⁽²⁾

2 ـ آية الله بهجت: و چنانچه با علم و عمد پيش از حلق يا تقصير طواف نمود، واجب است طواف را بعد از حلق يا تقصير اعاده نموده و يك گوسفند كفاره بدهد، چنانكه گذشت. (مناسك، مسأله 415).

3 ـ آية الله بهجت: اظهر جواز تقديم براى صاحب عذر است و احوط آن است كه تقديم كند و بعد از آن اگر ممكن شود اعاده آن در ايّام تشريق كند والاّ در باقى ماه ذى حجّه اعاده نمايد و اگر ممكن نشد استنابه نمايد على الأحوط و اگر مى داند (مورد چهارم) كه در تمام ماه ممكن نمى شود، پس بى اشكال تقديم واجب است و احوط جمع بين تقديم و استنابه است (مناسك شيخ، ص80).

4 ـ آية الله بهجت : ... طواف نساء و نماز آن على المشهور الأظهر... . ( مناسك، مسأله 417 ).

آية الله تبريزى : كسى كه از رفتن به مكّه يا از مباشرت به اعمال بعد از رجوع از منى بر جان خود مى ترسد، او فقط مى تواند طواف نساء و نمازش را نيز مقدّم بدارد و بقيه طوايف معذورين، طواف حج و نماز آن را مقدّم مى كنند و بنا بر احتياط مستحبّ، سعى را هم مقدّم كنند و بعد در وقت خودش اعاده كنند و چنانچه سعى را مقدّم كردند، احتياط واجب آن است كه در وقتش اعاده كنند.

آية الله خويى : تقديم طواف حج و نماز و سعى بر وقوفين در حج تمتع جايز نيست مگر براى پيرمردان يا زنى كه بيم حيض شدن دارد، كه اين دو مى توانند طواف حج و نمازش را قبل از وقوفين به جا آورده و سعى را در وقت خودش بنمايند و احوط اين است كه سعى را نيز مقدم داشته و در وقتش هم اعاده نمايند و اولى و بهتر نيز در صورت امكان، اعاده طواف و نماز است در ايام تشريق يا بعد از آن تا آخر ماه ذى حجه و كسى كه از رفتن به مكه بر جان خود مى ترسد مى تواند طواف حج و نماز و سعى را بر وقوفين مقدم بدارد بلكه مقدم داشتن طواف نساء نيز عيبى ندارد و بعد از اعمال منى هر جا دلش بخواهد برود. (مناسك، مسأله 418، 417).

آية الله گلپايگانى : احوط براى اين چند طايفه تقديم طواف نساء و نماز آن است رجاءاً. سپس اعاده بعد از مناسك منى در صورت تمكّن و الاّ بايد نايب بگيرد. ( آراء المراجع، ص 383 ).

5 ـ آية الله مكارم: بنابر احتياط واجب.

اول ـ زنهايى كه ترس آن دارند كه در برگشتن حايض يا نفساء شوند و پاك نشوند و نتوانند بمانند تا پاك شوند.

دوم ـ پيرمردها يا پير زنهايى كه عاجز باشند از طواف در موقع مراجعت، براى زيادى جمعيت،⁽¹⁾ يا عاجز از برگشتن به مكه باشند.

چهارم ـ كسانى كه مى دانند⁽⁴⁾ تا آخر ماه ذى حجه، به جهتى براى آنها ممكن نمى شود طواف و سعى.

م ـ سه طايفه اول، اعمالى را كه جلو انداختند، كافى است اگرچه بعد خلاف آن ظاهر شود، مثلاً زن حايض نشود و مريض خوب شود و ازدحام چندان نباشد كه موجب مزاحمت شود، پس بر اينها لازم نيست اعاده اعمال گرچه احوط⁽⁶⁾ است.
* م ـ طايفه چهارم كه عقيده داشت نمى تواند اعمال را بجاآورد،⁽⁷⁾ اگر

⁽²⁾

1 ـ آية الله فاضل: و نتواند صبر كند تا ازدحام تمام شود يا صبر كردن مستلزم عسر و حرج باشد.

2 ـ آية الله خويى: كلمه مريض در مناسكى كه متن معتمدالعروه است ذكر شده و در معتمد العروه، ج5، ص344 آمده است: «انما يجوز تقديم الطواف للعاجز، كالشيخ الكبير والمريض والمرأة التي تخاف الحيض».