مناسک حج نسخه متنی

آية الله سيستانى: مناط عسر است نه عجز.

سوم ـ اشخاص مريضى كه بترسند در وقت ازدحام طواف كنند يا عاجز باشند از آن.

⁽³⁾

3 ـ آية الله سيستانى: مريض يا معلول و هر كسى كه بازگشت به مكه براى او مشكل باشد، يا طواف مشكل باشد در اثر ازدحام و مانند آن.

آية الله فاضل: و نتوانند تا رفع ازدحام در مكّه بمانند يا با عسر و حرج مواجه مى شوند.

4 ـ آية الله سيستانى: كسانى كه مى ترسند براى آنها بازگشت به مكه ميسر نشود.

⁽⁵⁾

5 ـ آية الله اراكى: بر اين اشخاص تقديم واجب است و احوط استنابه نيز مى باشد.

آية الله خويى، متعرّض اين فرع نشده اند.

6 ـ آية الله بهجت، آية الله خويى: به ذيل مسأله قبل مراجعه شود.

آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: احتياط آن است كه بعد از برگشتن از منى، اگر ممكن شود در ايّام تشريق و گرنه تا آخر ذى حجّه طواف و سعى را دوباره بجاآورند. ( مناسك فارسى، مسأله 204 ).

آية الله مكارم: احتياط به اعاده در صورت امكان ترك نشود.

7 . آية الله خويى: فتواى معظّم له در اين مسأله به دست نيامد.

آنكه اعتقاد داشت سيل⁽²⁾ مانع مى شود و بعد خلافش ظاهر شد بايد اعاده كند اعمال را، بعد از رجوع.

م ـ شخص محرم كه به واسطه احرام حج، چيزهايى بر او حرام شد، كه درسابق به تفصيل ذكر شد، در سه موقع و بعد از سه عمل به تدريج آنها بر او حلالمى شود:

اول ـ بعد از تقصير كردن يا سر تراشيدن در منى، كه به آن همه چيز حلال مى شود مگر بوى خوش و زن چنانكه پيش تر ذكر شد⁽⁴⁾ و گفته شد كه صيد از جهت احرام نيز حلال مى شود نه از جهت حرم.

دوم ـ بعد از بجا آوردن طواف زيارت و نماز آن و سعى بين صفا و مروه، به تفصيلى كه گذشت، حلال مى شود بر او بوى خوش،⁽⁶⁾ ولى زن بر او حرام است.

م ـ كسانى كه بواسطه عذر; مثل پيرى و خوف حيض، طواف زيارت و طواف نساء را مقدّم داشتند، بوى خوش و زن بر آنها حلال نمى شود و تمام محرّمات بعد از تقصير يا حلق حلال خواهد شد.

م ـ طواف نساء اختصاص به مرد ندارد بلكه بر زن و خنثى و خصىّ و بچه مميز نيز لازم است كه اگر طواف نساء نكنند زن به همان تفصيل كه سابق گفته شد بر آنها حلال نمى شود و نيز اگر زن آن را ترك كند مرد بر او حلال نمى شود، بلكه طفل غير مميز، اگر ولىّ او را محرم كرد بايد او را به احتياط واجب⁽²⁾ طواف نساء بدهد تا بعد از بالغ شدن، زن يا مرد بر او حلال شود.

* م ـ طواف نساء و نماز آن، اگرچه واجب است و بدون آن زن حلال نمى شود،ليكن ركن نيست و ترك عمدى آن موجب باطل شدن حج نمى شود، بلكه واجب است بر كسى كه حج كرده آن را بجا آورد⁽¹⁾ و اگر بجا نياورد زن بر او حلال نمى شود، بلكه آنچه از زن بر اوحرام شده بود; مثل عقد كردن و خطبه كردن و شاهد شدن نيز بر او حلال نمى شود، بنابر احتياط واجب.

1 ـ آية الله صافى: احوط آن است كه پس از مراجعت از منى نايب بگيرند كه اعمال آنها را انجام دهد و اگر بعد از مراجعت خلاف يقينى كه داشت ظاهر شد اعاده لازم است بدون تفاوت بين صور مذكوره.

آية الله فاضل: و اگر احتمال حدوث مرض را مى داد و بعداً مرض حادث نشد، مجزى نيست.

2 ـ آية الله صانعى: يا حبس و دستگيرى.

⁽³⁾

3 ـ آية الله بهجت، آية الله سيستانى: در همه موارد اعاده را موافق احتياط استحبابى بيان كرده اند.

آية الله گلپايگانى: اعاده مستحب است. ( آداب و احكام حج، مسأله 890 ).

آية الله مكارم: مانند مسأله سابق است.

4 ـ آية الله سيستانى: در حاشيه مسأله 1141 گذشت كه عقد و شهادت بر آن با حلق يا تقصير جايز مى شود.

آية الله مكارم: احتياط در ترك صيد است هرچند در خارج حرم باشد.

⁽⁵⁾

5 ـ مراجعه شود به مسأله 1141.

⁽⁷⁾

6 ـ آية الله بهجت: و اين احوط است امّا اقوى بودن آن در قبال قول به حليّت بعد از نماز طواف (و قبل از سعى) محتاج به تأمل است. (مناسك شيخ، ص80).

7 ـ آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: صيد و زن بر او حرام است و احوط در حج تمتّع آن است كه پيش از طواف نساء و نماز آن از بوى خوش نيز اجتناب نمايد.

سوم ـ بعد از بجا آوردن طواف نساء و نماز آن، كه در كيفيّت مثل طواف و نماز عمره است كه گذشت، حلال مى شود بر او زن نيز، پس بعد از اين سه عمل، همه چيز كه به احرام حرام شده بود حلال مى شود و اما صيد كردن⁽¹⁾ در حرم حرام است براى همه كس; چه مُحْرم و چه مُحِلّ.

1 ـ آية الله بهجت: امّا كندن گياه و درخت حرم و شكار در حرم گفته شد كه حرمتش اختصاص به محرم ندارد و شامل غير محرم نيز هست و در مسأله 412 مناسك آمده است ولى حليّت صيد احرامى، به مجرّد تماميّت مناسك منى، بى وجه نيست.

آيات عظام تبريزى، خويى، سيستانى: فقط چيزى كه از حرامها باقى مى ماند شكار است كه تا ظهر روز سيزدهم حرام است، بنابر احتياط واجب.

⁽³⁾

2 ـ آية الله خامنه اى، نظريه ايشان نسبت به اين فرع يافت نشد.

آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: واجب است....

3 ـ آية الله تبريزى: بعد از طواف حج و نماز و سعى، ظاهراً عقد حلال مى شود، ولكن بنابر احتياط استمتاعات جايز نمى شود، گرچه اظهر اختصاص حرمت به جماع است.

آية الله خويى: حكم صبىّ مميز، مانند حكم مرد است. (مستفاد از المسائل الشرعيه، ج1، ص343) ولى راجع به صبى غير مميز كه او را به حج مى برند فتواى ايشان در دست نيست.

آية الله سيستانى: همانگونه كه گذشت، با حلق يا تقصير، عقد حلال مى شود و اما حليّت استمتاع در صبىّ هم متوقّف است بر طواف نساء، پس اگر بالغ شد و هنوز طواف نساء نكرده، نمى تواند از همسرش استمتاع ببرد.

آية الله فاضل: مجنون و مغمى عليه را نيز اگر مُحْرِم كرده اند، طواف نساء بدهند تا در صورت افاقه زن يا مرد بر آنها حلال شود.

آية الله گلپايگانى: متعرض خصىّ و خنثى نشده اند وليكن در مورد مجنونى كه وليّش او را محرم كرده، طواف نساء را لازم مى دانند.

1 ـ آية الله بهجت: با مباشرت خودش با امكان و با استنابه با عدم امكان مباشرت على الأحوط (مناسك شيخ، ص81).

⁽²⁾

2 ـ آية الله بهجت: تا آن را بجا نياورد زن بر او حلال نمى شود حتّى عقد كردن و شهادت دادن بر آن على الأحوط (مناسك شيخ، ص81).

آية الله تبريزى، آية الله خويى: و ظاهر اين است كه بتواند بعد از طواف و سعى عقد نمايد ولى لذت بردن از زن برايش جايز نيست بنابر احتياط، اگرچه اظهر جواز غير از جماع است.

آية الله سيستانى: پس از تراشيدن و يا كوتاه كردن مو، بنابر اقوى جايز است زن عقد كند و شاهد عقد باشد.

آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: و به احتياط واجب اداى شهادت هم ننمايد.

3 ـ آية الله خويى: سعى بايد بعد از طواف و نماز طواف به جا آورده شود و اگر پيش از طواف يا نماز آن به جا آورده شود، لازم است بعد از آنها اعاده شود.

4 ـ آية الله اراكى: و اگر عمداً مقدم داشت يا از روى جهل و فراموشى مقدّم داشت، بايد اعاده كند چنانچه گذشت.

نيست مقدم داشتن طواف نساء را بر طواف زيارت و بر سعى اختياراً و اگر مقدم داشت اعاده كند تا ترتيب حاصل شود.

* م ـ جايز است طواف نساء را قبل از سعى بجا آورد در حال ضرورت، مثل ترس از حيض و نتوانستن اقامت به مكه تا زمان پاكى، ليكن احتياط در آن است كه نايب بگيرد كه بعد از آن بجا آورد.

⁽⁵⁾

5 ـ آية الله بهجت: تقديم طواف نساء بر سعى در حال ضرورت و خوف حيض جايز است و همچنين از ناسى و جاهل مجزى است تقديم بر سعى على الأظهر (مناسك شيخ، ص81 و مناسك، س165).

آية الله خويى، آية الله سيستانى: جايز نيست قبل از سعى طواف نساء را انجام دهد و اگر نتوانست تا زمان پاكى در مكه بماند، مى تواند از مكه خارج شود و بنابر احتياط براى طواف نساء نايب بگيرد. (مناسك، مسأله 426 و428).

آية الله گلپايگانى: متعرض اين مسأله نشده اند.

آية الله مكارم: احتياطِ گرفتن نايب ترك نشود.

* م ـ اگر سهواً طواف نساء را قبل از سعى بجا آورد يا به واسطه ندانستن حكم مقدم بدارد، طواف و سعيش صحيح است⁽¹⁾ و احتياط در اعاده طواف است.

م ـ اگر طواف نساء را سهواً⁽²⁾ بجا نياورد تا برگشت از حج، پس اگر مى تواند بايد خودش برگردد و بجا بياورد و اگر نمى تواند يا مشقت دارد نايب بگيرد و پس از بجاآوردن، زن به او حلال مى شود.
است كه شتر⁽⁵⁾ باشد و اگر مى تواند، خودش برود و طواف و نماز آن را بجا آورد. و احتياطاً در غير

1 ـ آية الله بهجت: حكم آن در مسأله قبلى گذشت كه مجزى است.

آية الله تبريزى، آية الله خويى: بنابر احتياط، لازم است آنها را بعد از سعى اعاده كند.

آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: طواف زيارت و سعيش صحيح است و اعاده طواف نساء با نمازش بعد از سعى احوط است و اگر خودش نمى تواند اعاده كند نايب بگيرد.

2 ـ آيات عظام بهجت، سيستانى، فاضل: يا عمداً.

3 ـ آية الله اراكى، آية الله فاضل: در صورتى كه نسيان مبدّل به علم شود و استمرار نداشته باشد كفاره دارد والاّ چيزى بر او نيست.

آيات عظام بهجت، تبريزى، خويى، سيستانى: براى فراموشى طواف عمره در مكه و براى فراموشى طواف حج در منى قربانى نمايد، و قربانى كردن يك گوسفند كافى است. [و از مناسك آيات عظام تبريزى، خويى، سيستانى استفاده مى شود كه: اين حكم در طواف نساء نيست. (مناسك، مسأله 327)].

آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: كسى كه تمام طواف يا بعض آن را فراموش كند و يادش نيايد تا به شهر خود برگردد و براى او مشكل باشد كه به مكه مراجعت نمايد و آنچه را فراموش كرده بجا آورد واجب است نايب بگيرد كه براى او طواف كند و در اين صورت بنابر احتياط واجب هدى بفرستد و احوط آن است كه شتر باشد. آية الله صافى بعد از «براى او طواف كند» مى فرمايد: و نماز طواف بخواند و بنابر احتياط لازم سعى هم بنمايد و در اين صورت بنابر احتياط واجب هدى بفرستد، و احوط آن است كه شتر باشد، و در مواردى كه گفته شد بايد وجوباً يا احتياطاً بعد از اتمام و نماز طواف، اعاده نمايد، نايب نيز به همان شرح عمل كند. (مناسك فارسى، م 104)

آية الله مكارم: قربانى كردن گوسفند و اعاده سعى احتياط مستحب است.

4 ـ آية الله فاضل: و احتياط مستحب.

5 ـ آية الله خامنه اى: متعرض كفاره نشده اند.

طواف نساء سعى را هم بجا آورد⁽¹⁾ و اگر نمى تواند يا مشقت دارد نايب بگيرد.

م ـ اگر كسى طواف را ـ چه طواف عمره⁽²⁾ يا طواف زيارت ـ از روى جهل به مسأله بجا نياورد و برگشت به محلِّ خود، بايد حج را اعاده كند و يك شتر قربانى⁽³⁾ كند.

استفتائات اعمال بعد از منى و طواف نساء

س ـ اگر كسى تنها اين ترس را داشته باشد كه بعد از برگشت از منى، در اثر ازدحام نتواند طواف كند يا به مشقت بيفتد، آيا مى تواند اعمال حج را مقدم دارد يا نه ؟

ج ـ موردِ جوازِ تقديم نيست و نمى تواند مقدم بدارد.