لطفا منتظر باشید ...
فصل هفتم:
رمى جمرات سه گانه
م ـ شبهايى كه واجب است در منى بيتوته كند بايد در روزِ آنها رمى جمرات سه گانه كند; يعنى سنگريزه بزند به سه محل، كه يكى را جمره اُولى و يكى را جمره وُسطى و يكى را جمره عقبه گويند، ولى اگر عمداً همه آن را ترك كند، به حج او ضرر نمى رساند(1) و صحيح است، گرچه در صورت عمد معصيت كار است.م ـ اشخاصى كه بايد شب سيزدهم را در منى بمانند، واجب(2) است روز سيزدهم رمى جمرات كنند.
م ـ عدد سنگريزه كه بايد به جمره بزند، براى هريك در هر روزى بايد هفت عدد باشد و كيفيت انداختن و شرايط و واجبات آن به همان نحو است كه سابقا در جمره عقبه گفته شد.
م ـ وقت انداختن سنگ از اول طلوع آفتاب تا غروب آفتابِ روزى است كه شب آن روز را بيتوته كرده است و در شب جايز نيست بجا آورد.
م ـ اگر كسى عذرى داشته باشد از اينكه روز بجا آورد; مثل شبان و مريض و عليل و كسى كه ترس داشته باشد از چيزى مثل تزاحم جمعيت، جايز است شب آن روز يا شب بعد
1 ـ آية الله بهجت: على الأشهر الأقوى.
آية الله تبريزى: با ترك رمى، اگرچه عمدى باشد، حج باطل نمى شود و بنابر احتياط بايد قضاى آن را در سال آينده خود يا نايبش انجام دهد.
2 ـ آيات عظام تبريزى، خويى، سيستانى: اگر بيتوته كند واجب است بنابر احتياط روز سيزدهم رمى جمرات كند.
(3)3 ـ آية الله بهجت: صاحب عذر در شب رمى مى كند; يعنى شب مقدّم، با علم به عدم تمكّن از رمى در روز، و اما شب مؤخّر با علم به تمكّن از رمى قضايى در روز مؤخّر پس احوط تأخير قضا است تا طلوع آفتاب (مناسك شيخ، ص85).
آية الله تبريزى، آية الله خويى: براى چنين كسانى جايز است رمى را شب آن روز انجام دهند و اين بر نيابت مقدم است.
آية الله سيستانى: واجب است رمى جمرات در روز باشد و از اين حكم چوپانان و هر كسى كه از ماندن روز در منى معذور است، به علت ترس يا مرض يا چيز ديگرى، استثنا مى شود، كه براى آنان جايز است رمى هر روزى را در شب آن روز انجام دهند و اگر اين را هم نتوانند، جايز است رمى همه روزها را در يك شب جمع كنند. و امّا زنان، ضعفا، مريضها و مثل آنان كه در روز به خاطر كثرت جمعيت يا چيز ديگر نمى توانند رمى كنند، بايد براى رمى در روز نايب بگيرند.
آية الله گلپايگانى: براى آنان جايز است رمى هر روزى را در شب آن روز انجام دهند و اگر اين را هم نتوانند، جايز است رمى همه روزها را در يك شب جمع كنند.
انجام دهد.
م ـ واجب است ترتيب در سنگ انداختن به اينكه: اول به جمره اُولى و بعد از آن به جمره وُسطى و بعد از آن به جمره عقبه سنگ بيندازد.
م ـ اگر به ترتيبى كه گفته شد بجا نياورد، بايد دوباره آنچه كه برخلاف ترتيب كرده بجا آورد، بطورى كه ترتيب حاصل شود، مثلاً اگر اول به جمره وُسطى انداخت و بعد به جمره اُولى كفايت مى كند كه جمره وُسطى را دوباره بجا آورد و بعد جمره عقبه را و اعاده جمره اُولى لازم نيست.
م ـ در حكمى كه در مسأله قبل ذكر شد، فرق نيست ميان آنكه از روى علم و عمد خلاف ترتيب كند يا از روى سهو و نسيان يا از روى ندانستن مسأله، در هر صورت بايد اعاده كند.
م ـ اگر كسى چهار سنگ به جمره اُولى بيندازد و آن را رها كند و مشغول جمره بعدى بشود كافى است و لازم نيست تمام هفت سنگ مقدم باشد پس مى تواند چهار سنگ به جمره اُولى بزند و بعد چهار سنگ به جمره وُسطى و بعد مشغول جمره عقبه شود و به هر ترتيبمى خواهد هفت سنگ جمره عقبه و سه سنگ آن دو تاى ديگرى را بيندازد،(1) ليكن احتياط
1 ـ آية الله بهجت: اگر مخالفت ترتيب كند اعاده نمايد آنچه را كه در غير مرتبه خود كرده، بلى اگر چهار سنگ بر جمره انداخت و آن را ترك نمود و مشغول ديگرى شد كفايت مى كند در ترتيب، و سه سنگ را بعد از آن مى زند، اگرچه احوط در اينجا نيز اعاده است (مناسك شيخ، ص84).
آية الله تبريزى، آية الله خويى: اگر بعد از اين كه جمره سابق را چهار ريگ زد فراموش نموده و به جمره بعدى رفت، واجب نيست رمى را تماماً اعاده كند بلكه اگر سه ريگ ديگر به جمره قبلى زد كفايت مى كند. و آية الله تبريزى اضافه مى كنند كه: در غير اين فرض بايد برگردد و به نحوى رمى كند كه ترتيب حاصل شود.
آية الله سيستانى: اگر چهار ريگ را به يك جمره پرتاب كرد و به علت فراموشى يا ندانستن حكم شرعى، آن را رها كرد و جمره ديگرى را پس از آن رمى نمود، براى او كفايت مى كند كه جمره سابق را سه ريگ بزند و اعاده رمى جمره بعد لازم نيست.
آية الله صافى، آية الله گلپايگانى: اگر به جمره اولى چهار سنگريزه بزند و سپس از روى فراموشى جمره بعدى را هفت سنگريزه بزند، اگر كمبود اولى را جبران كند كفايت مى كند. بلى اگر نقص مربوط به جمره سوّم باشد اكمال آن كافى است و لازم نيست رمى جمرات قبل را كامل كند. ولى اگر عمداً چهار سنگ به جمره اولى بزند و بعد جمره دوّم و سوّم را هريك هفت سنگ بزند احتياط لازم آن است كه رمى تمام جمرات را اعاده نمايد چنانچه احوط الحاق جاهل به عالم است.
آية الله مكارم: احتياط آن است كه باقيمانده را نيز با ترتيب بزند.
واجب از براى كسى كه از روى علم و عمد اين كار را كرده، اعاده است.
م ـ اگر كسى فراموش كند در يكى از روزها رمى كند واجب است روز بعد آن را قضا كند و اگر دو روز را فراموش كرد بايد در روز بعد هر دو را قضا كند و همچنين است اگر از روى عمد ترك(1) كرده باشد.
م ـ واجب(3) است قضا را مقدم بدارد بر ادا، پس در روز يازدهم اگر بخواهد قضاى روز عيد را بجا بياورد، اول قضاى عيد را بجا آورد و بعد رمى روز يازدهم را كه ادا است و
(2)1 ـ آية الله خويى: با ترك رمى، اگر چه عمدى باشد حج باطل نمى شود و بنابر احتياط بايد قضاى آن را در سال آينده خودش يا نايبش انجام دهد. (مناسك عربى، مسأله 437 ).
2 ـ آية الله بهجت، به ذيل مسأله 1000 مراجعه شود.
آية الله سيستانى: و همچنين جاهل به مسأله و بنابر احتياط متعمد هم همين حكم را دارد.
3 ـ آية الله تبريزى، آية الله خويى: احتياط اين است كه بين اداى همان روز و قضاى روز قبل فاصله گذاشته، و قضاى روز قبل را پيش از اداى همان روز بجا آورد و قضاى روز قبل طرف صبح و اداى همان روز هنگام زوال باشد.
آية الله سيستانى: و احتياط واجب اين است كه بين ادا و قضا فاصله بيندازد و اينكه قضا را بر ادا مقدَّم بدارد و احتياط مستحب اين است كه قضا در اوّل روز و ادا هنگام ظهر باشد. ( مناسك، مسأله 434 ).
آية الله مكارم: واجب نيست بلكه افضل است مگر در صورت عمد، كه احتياط رعايت ترتيب است.
همچنين بايد قضاى روز جلو را مقدم بدارد بر قضاى روز بعد، پس اگر در روز سيزدهم مثلابخواهد قضاى روز عيد و روز يازدهم و روز دوازدهم را بجا آورد بايد به ترتيب از قضاى روز عيد شروع و به روز سيزدهم ختم كند كه ادا است.
م ـ چنانچه قضاى رمى جمرات سه گانه واجب است، قضاى رمى بعض از آنها هم، اگر ترك شده باشد، واجب است. پس اگر در روز يازدهم جمره اولى را رمى كرد و دوتاى ديگر را نكرد روز بعد بايد آن را كه نكرده اتيان كند و بعد تكليف اين روز را بجا آورد.
م ـ اگر در روز بعد فهميد كه جمرات روز قبل را به خلاف ترتيب انداخته، بايد قضا كند; به طورى كه ترتيب حاصل شود و بعد وظيفه اين روز را بجا آورد.
م ـ اگر به هريك از جمرات يا بعض آنها چهار سنگ انداخته باشد و در روز بعد يادش بيايد احتياط واجب آن است كه بقيه روز قبل را قضا كند و بعد وظيفه روز را بجا آورد.
خودش يا نايبش از مكه برگردد و بجا آورد(5) و در سال ديگر هم در ايامى كه فوت شده است خودش يا نايبش قضا كند.
