سيّد رضى 1 در نهج البلاغه آورده:حضرت على عليه السلام در مذمّت اهل بصره به آنان فرمود:اَرْضُكُمْ قَرِيبَةٌ مِنَ الماء بَعيدَةٌ مِنَ السَّماء«زمين شما به آب نزديك است و از آسمان دور» (220)ابن ابى الحديد در بيان تفسير جمله اوّل گفته است كه:زمين بصره به آب دريا بسيار نزديك مى باشد و به همين جهت در اثر طغيان آب فارس دوبار غرق شده، يك بار در زمان «القادر باللّه» و دفعه ديگر در زمان «القائم بامر اللّه».چنانچه آن حضرت در ضمن اخبار غيبيه به آن خبر داده است كه مى فرمايد:كُنْتُمْ جُنْدَ الْمَرْاءَةِ، وَاءَتْبَاعَ الْبَهِيمَةِ؛ رَغَا فَاءَجَبْتُمْ، وَعُقِرَ فَهَرَبْتُمْ. اءَخْلاَ قُكُمْ دِقَاقٌ، وَعَهْدُكُمْ شِقَاقٌ، وَدِينُكُمْ نِفَاقٌ، وَمَاؤُكُمْ زُعَاقٌ، وَالْمُقِيمُ بَيْنَ اءَظْهُرِكُمْ مُرْتَهَنٌ بِذَنْبِهِ، وَالشَّاخِصُ عَنْكُمْ مُتَدَارَكٌ بِرَحْمَةٍ مِنْ رَبِّهِ. كَاءَنِّي بِمَسْجِدِكُمْ كَجُؤْجُؤسَفِينَةٍ قَدْ بَعَثَ اللّهُ عَلَيْهَا الْعَذَابَ مِنْ فَوْقِهَا وَمِنْ تَحْتِها، وَغَرِقَ مَنْ فِي ضِمْنِهَا.وٍّ رواية: وَايْمُ اللّهِ لَتَغْرَقَنَّ بَلْدَتُكُمْ حَتَّى كَاءَنِّي اءَنْظُرُ إِلى مَسْجِدِهَا كَجُؤْجُؤسَفِينَةٍ، اءَوْ نَعَامَةٍ جَاثِمَةٍ.وٍّ رواية: كَجُؤْجُؤطَيْرٍ فِي لُجَّةِ بَحْرٍ.وٍّ رواية اءخرى: بِلاَ دُكُمْ اءَنْتَنُ بِلاَ دِ اللّهِ تُرْبَةً: اءَقْرَبُهَا مِنَ الْمَاءِ، وَاءَبْعَدُهَا مِنَ السَّمَاءِ، وَبِهَا تِسْعَةُ اءَعْشَارِ الشَّرِّ، الُْمحْتَبَسُ فِيهَا بِذَنْبِهِ، وَالْخَارِجُ بِعَفْوِ اللّهِ. كَاءَنِّي اءَنْظُرُ إِلَى قَرْيَتِكُمْ ه ذِهِ قَدْ طَبَّقَهَا الْمَاءُ، حَتَّى مَايُرَى مِنْهَا إِلا شُرَفُ الْمَسْجِدِ، كَاءَنَّهُ جُؤْجُؤطَيْرٍ فِي لُجَّةِ بَحْرٍ!«شما سپاه يك زن بوديد، و پيروان حيوان (شتر عايشه)، تا شتر صدا مى كرد مى جنگيديد، و تا دست و پاى آن قطع گرديد فرار كرديد، اخلاق شما پَست، و پيمان شما از هم گُسسته، دين شما دورويى، و آب آشاميدنى شما شور و ناگوار است، كسى كه ميان شما زندگى كند به كيفر گناهش گرفتار مى شود، و آن كس كه از شما دورى گزيند مشمول آمرزش پروردگار مى گردد، گويا مسجد شما را مى بينم كه چون سينه كشتى غرق شده است، كه عذاب خدا از بالا و پايين او را احاطه مى كند، و سرنشينان آن همه غرق مى شوند.»و در روايتى است:«سوگند بخدا، سرزمين شما را آب غرق مى كند، گويا مسجد شما را مى نگرم كه چون سينه كشتى يا چونان شتر مرغى كه بر سينه خوابيده باشد بر روى آب مانده است.»و در روايت ديگر:«مانند سينه مرغ روى آب دريا.»و در ورايت ديگرى آمده: «خاك شهر شما بد بُوترين خاكهااست، از همه جا به آب نزديكتر (221) و از آسمان دورتر، و نُه دَهم شرّ و فساد در شهر شما نهفته است، كسى كه در شهر شما باشد گرفتار گناه، و آن كه بيرون رود در پناه عفو خداست. گويى شهر شما را مى نگرم كه غرق شده، و آب آن را فرا گرفته، چيزى از آن ديده نمى شود، مگر جاهاى بلند مسجد، مانند سينه مرغ بر روى امواج آب دريا!»پس همان گونه شد كه حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده بود.و نيز آورده است كه:معناى «دورى بصره از آسمان» اين است كه به وسيله رصدها و آلات نجومى ديده شده كه دورترين نقاط معموره روى زمين از دائره «نصف النهار» «اُبُلّه» مى باشد، كه در نواحى بصره واقع است.و سپس مى گويد:بيان اين نكات دقيق از خصائص اميرالمؤمنين عليه السلام است، زيرا از موضوعاتى خبر داده كه عرب به آن آشنايى نداشته و جز دانشمندان محقق كسى به آن آگاهى ندارد، و اين از اسرار و غرايب بديعه آن حضرت عليه السلام مى باشد. (222)
لطفا منتظر باشید ...
