امام و اقسام علوم - الگوهای رفتاری امام علی (علیه السلام) و علم و هنر نسخه متنی

امام و اقسام علوم

1 پرهيز از برخى اقسام علوم

در روزگاران گذشته يكى از اقسام علم نجوم وستاره شناسى بود كه درغيب گوئى كاربُرد داشت.

كه زندگى و مرگ و تولّدِ اشخاص و حوادث و تحوّلات اجتماعى و به قدرت رسيدن و شكست قدرت ها و حكومت ها را تا حدودى بازگو مى كردند.

البته بسيارى هم دكّان باز كرده از اين راه روزى مى خوردند كه غالبا پيشگوئى هاى آنان دروغ بود.

عبداللّه بن عوف نقل كرد:

امام على عليه السلام عازم جنگ نهروان بود كه منجّمى آمد و فرمود:

اگر در اين ساعت حركت كنيد شكست مى خوريد.

حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:

تو از حوادث غيب چه مى دانى؟ تو چه مى دانى در شكم اين حيوان چيست؟ نر يا ماده؟

هر كس تو را تصديق كند قرآن را انكار كرده است.

سپس امام على عليه السلام به اصحابش فرمود:

با نام خدا حركت كنيد.

حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام و لشگريانش به نبرد خوارج رفتند و با پيروزى بازگشتند.

آنگاه امام على عليه السلام مردم را نصيحت فرمود:

اءَتَزْعَمُ اءَنَّكَ تَهْدِي إِلَى السَّاعَةِ الَّتِي مَنْ سَارَ فِيهَا صُرِفَ عَنْهُ السُّوءُ؟ وَتُخَوِّفُ مِنَ السَّاعَةِ الَّتِي مَنْ سَارَ فِيهَا حَاقَ بِهِ الضُّرُّ؟ فَمَنْ صَدَّقَكَ بِهذَا فَقَدْ كَذَّبَ الْقُرْآنَ، وَاسْتَغْنى عَنِ الاِْسْتِعَانَةِ بِاللّهِ فِي نَيْلِ الَْمحْبُوبِ وَدَفْعِ الْمَكْرُوهِ.

وَتَبْتَغِي فِي قَوْلِكَ لِلْعَامِلِ بِاءَمْرِكَ اءَنْ يُولِيَكَ الْحَمْدَ دُونَ رَبِّهِ، لاَِنَّكَ بِزَعْمِكَ اءَنْتَ هَدَيْتَهُ إِلَى السَّاعَةِ الَّتِي نَالَ فِيهَا النَّفْعَ، وَاءَمِنَ الضُّرَّ!!

اءَيُّهَا النَّاسُ، إِيَّاكُمْ وَتَعَلُّمَ النُّجُومِ، إِلا مَا يُهْتَدَى بِهِ فِي بَرٍّ اءَوْ بَحْرٍ، فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَى الْكَهَانَةِ، وَالْمُنَجِّمُ كَالْكَاهِنِ، وَالْكَاهِنُ كَالسَّاحِرِ، وَالسَّاحِرُ كَالْك افِرِ! وَالْكافِرُ فِي النَّارِ! سِيرُوا عَلَى اسْمِ اللّهِ.

(به هنگام حركت براى نبرد با خوارج، شخصى با پيشگويى از راه شناخت ستارگان گفت: اگر در اين ساعت حركت كنيد، پيروز نمى شويد و من از راه علم ستاره شناسى اين محاسبه را كردم.

امام على عليه السلام فرمود:)

«گمان مى كنى تو از آن ساعتى آگاهى كه اگر كسى حركت كند زيان نخواهد ديد؟ و مى ترسانى از ساعتى كه اگر كسى حركت كند ضررى دامنگير او خواهد شد؟ كسى كه گفتار تو را تصديق كند، قرآن را تكذيب كرده است، و از يارى طلبيدن خدا در رسيدن به هدفهاى دوست داشتنى، و محفوظ ماندن از ناگواريها، بى نياز شده است.

گويا مى خواهى به جاى خداوند، تو را ستايش كنند! چون به گمان خود مردم را به ساعتى آشنا كردى كه منافعشان را به دست مى آورند و از ضرر و زيان در امان مى مانند.

اى مردم، از فرا گرفتن علم ستاره شناسى براى پيشگويى هاى دروغين، بپرهيزيد، جز آن مقدار از علم نجوم كه در دريانوردى و صحرانوردى به آن نياز داريد، چه اينكه ستاره شناسى شما را به غيب گويى و غيب گويى به جادوگرى مى كشاند، و ستاره شناس چون غيب گو، و غيب گو چون جاودگر و جادوگر چون كافر و كافر (182) در آتش جهنم است. با نام خدا حركت كنيد.» (183)

إ يّاكُمْ وَ تَعْلُّمِ النُّجُومِ إ لاّ ما يَهْتَدى فى بَرٍّ اءوْ بَحْر (184)

«از علم نجوم بپرهيزيد مگر آن مقدار كه در صحرا نوردى و دريانوردى لازم است»