گروهى از مسيحيان به سرپرستى اُسقُف خود وارد مدينه شدند، و گفتند:سئوالات مهمّى نسبت به خدا دارند،خليفه اوّل آنها را خدمت حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرستاد.بر امام وارد شدند و سئوالات خود رامطرح و پاسخ هاى لازم را دريافت داشتند،يكى از آن سئوالات پيرامون خدا بود،كه امام على عليه السلام با استفاده از شيوه نمايش در آموزش، وبيان تجسّمى، مطلب مهمّ عقيدتى را به آنان فهماند كه يكى از طرح هاى زيباى آموزشى است.آنها مى پرسيدند:«اينكه به هر طرف رو كنيم روبروى خدا هستيم.» يعنى چه؟(اَيْنَما تَوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللّه)مگر خدا كجاست، كه به هر طرف روى بياوريم روبروى او قرار داريم؟سئوال يك سئوال عقيدتى، كلامى است كه با شناخت درست خدا مى توان آن را درك كرد.امّا آنها تصوّرى مادّى داشتند و فكر مى كردند چون هر چيزى پشت و رو دارد، چگونه ممكن است درباره خدا اين تصوّر وجود نداشته باشد؟در اينجا حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام به جاى هرگونه بحث و گفتگو، نمايشى را ترتيب داد.آنها رابه حياط بردند، هيزم آورده آتش كردند، وقتى شعله ها بالا گرفت، فرمود:در اطراف شعله حلقه بزنيد.آنگاه سئوال فرمود:كدام يك از شما روبروى آتش قرار داريد؟همه گفتند: ما روبروى آتش هستيم.امام على عليه السلام فرمود:چگونه ممكن است از هر طرف روبروى آتش باشيد؟گفتند: آتش، شعله و نور است كه پشت و رو ندارد.حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:خدا وجودى مادّى ندارد كه در جائى قرار بگيرد خدا هم پشت و رو ندارد،هرجا باشيد و به هر طرف روى بياوريد در پيش روى خدائيد. (357)و فرمود:انّ اللّهَ اَيَّنَ الاَْ يْنَ فَلا اَيْنَ لَهُ، جَلَّ اَنْ يَحْوي هِ مَكانٌ فَهُوَ فى كُلِّ مَكانٍبِغَيْرِ مُماسَةٍ، وَ لا مُجاوِرَةٍ يُحي طُ عِلْما بِما في ها وَ لايَخْلُو شَيْى ءٌ مِنْ تَدْبي رِهِ«مكان ها را خدا آفريد و مشخص فرمود، پس او مكانى ندارد، خدا برتر از آن است كه مكانى او را فرا گيرد،در همه جا هست، بى آنكه تماس مادّى با چيزى بگيرد و يا نزديكى با چيزى داشته باشد، او بر همه چيز احاطه علمى دارد، و چيزى از تدبير او بيرون نيست» (358)
2 نمايشى كردن محاكمه قضائى
(به كتاب امام على عليه السلام و امور قضائى جلد هشتم همين مجموعه مراجعه فرمائيد.)
3 كاربرد هنر نمايش در فلسفه احكام
برخى از زنان مدينه خدمت امام على عليه السلام رسيدند و گفتند:چرا خداوند اجازه داد تا مردان، همسران متعدد بگيرند؟ و در حاليكه زن دارند با زنان ديگر ازدواج كنند؟ امّا زنان كه داراى همسر هستند، نمى توانند مرد يا مردان ديگرى را انتخاب كنند؟چرا خداوند بين زن و مرد تفاوت قائل شده است؟حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام كه كانون ادب و اخلاق بود، از نظر گفتارى وارد بحث و برّرسى نشد، بلكه با شيوه هاى نمايشى فلسفه احكام الهى را به زنان فهماند دستور داد:تا هر يك از بانوان ظرفى پُر از آب آوردند.فرمود: آب ها را در داخل ظرف بزرگى ريختند.وقتى آب ها مخلوط شد فرمان داد تا:هر زنى آب ظرف خود را بردارد!!زنان با شگفتى گفتند:يا اميرالمؤمنين عليه السلام اين كار محالى است، پس از مخلوط شدن آبها نمى شود آن را باز شناخت.حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:به همين دليل نيز زن شوهردار نمى تواند مرد ديگرى داشته باشد زيرا اصالت فرزند و اصالت خانواده در خطر است. (359)(در برخى از منابع آمده است كه امام دستور داد تا هر زنى تخم مرغى آورده در يك ظرف بزرگى بشكنند و پس از مخلوط شدن زرده ها و سفيده ها فرمود: تا هر كدام تخم مرغ مخصوص خود را بردارد.)ارزش اين شيوه رفتارى آن است كه امام على عليه السلام روش هاى نمايشى (دراماتيك) و هنر تجسّمى را در فلسفه احكام و تبيين حلال و حرام بگونه اى بكار مى گيرد كه مباحث ارزشمند علمى فقهى را زنان آن روزگاران به سادگى درك كنند.
لطفا منتظر باشید ...
