فصل هفتم: تقيه - حکم ثانوی در تشریع اسلامی نسخه متنی

فصل هفتم: تقيه

از جمله عناوين ثانويه كه در مباحث فقهى، بلكه در مسائل اعتقادى، مورد بحث و استناد قرار مى گيرد، عنوان «تقيه» است.

مفهوم تقيه

تقيه در لغت از ماده «اتّقى يتّقى» و مصدر است.(1) برخى نيز، مانند شيخ انصارى، آن را اسم مصدر دانسته اند.
ولى در مورد تعريف اصطلاحى آن، محققان و صاحب نظران، سخنانى ابراز داشته اند كه تفاوت جوهرى، ميان آن ها به چشم نمى خورد.

شيخ مفيد مى گويد:

التقية كتمان الحق و ستر الاعتقاد فيه و مكاتمة المخالفين و ترك مظاهرتهم بما يعقب ضرراً فى الدين و الدنيا؛
تقيه، يعنى پنهان داشتن حق و اعتقاد به حق و مخفى كارى كردن با مخالفان و ابراز نكردن آن چه كه ابراز نمودنش، موجب زيان به دين و دنيا مى شود.

شهيد اول مى نويسد:

التقية مجاملة الناس بما يعرفون و ترك ما ينكرون فى قول او فعل مخالف للحق؛
تقيه؛ يعنى رفتار زيبا با غير شيعه نسبت به آن چه آنان خوب مى دانند و رها نمودن هر آن چه آنان زشت مى شمارند، در ضمن گفتار يا كارى كه باحق، مخالف است.

شيخ انصارى در رساله تقيه خود مى گويد:

المراد هنا التحفظ عن ضرر الغير بموافقته فى قول او فعل مخالف للحق؛
مقصود از تقيه، حفظ نمودن خود از ضرر غير است از راه همراهى نمودن با او در سخن يا عملى كه با حق مخالف است.