اي مردم ! اگر درباره ي قيامت شك داريد (با دقّت در وجود خود، شك ّ خود را برطرف كنيد،) ما شمارا از خاك آفريديم (مواد غذايي خاك از طريق غذا به صورت نطفه در آمد) سپس از نطفه ، سپس (به صورت ) خون بسته شده ، سپس (به صورت چيزي مانند) گوشت جويده شده كه بعضي خلقت كامل يافته (وبه دنيا آيد) وبعضي خلقت كامل نيافته (و سقط شود)، تا براي شما روشن سازيم (كه بر هرچيز قادريم ) وآنچه (از جنين ها) را كه بخواهيم تا سرآمدي معيّن در رحم مادران قرار دهيم ، سپس شمارا به صورت طفل بيرون مي آوريم ، تا به حدّ رشد و بلوغ برسيد و (در اين ميان ) بعضي از شما مي ميرند و بعضي به پست ترين مرحله ي زندگي (و پيري ) مي رسند تا جايي كه دانسته هاي خودرا از دست دهند. (همچنين ) زمين را (در زمستان ) خشك و مرده مي بيني امّا هنگامي كه باران بر آن فرو مي باريم ، به حركت درآيد و رشد كند و انواع گياهان زيبا مي روياند.
نکته ها
كلمه ي ((يتوفّي )) كه از ريشه ي ((وفاه)) است ، به معناي گرفتن كامل روح از وجود انسان و بيانگر بقاي روح بشر پس از مرگ است .كلمه ي ((بهيج )) از ريشه ي ((بهجه)) به معناي شادابي و خرّمي است . چنانكه نگاه به سبزه و گياه مايه ي ابتهاج و شادابي انسان مي شود.گرچه در اين آيه ، دوران پيري و كهنسالي ، پست ترين دوران عمر انسان شمرده شده ، امّا علّتي كه براي آن بيان گرديده ، اختصاص به پيران ندارد، بلكه هر زمان كه قواي عقلاني انسان ضعيف و ناتوان گردد، دوران پستي است ، گرچه در جواني باشد. (أرذل العمر... لايعلم من بعد علم شيئا).
پيام ها:
1- سرچشمه ي شك غفلت از قدرت خداوند است . (ان كنتم في ريب فانّا خلقناكم )2- با كفّار، مستدل ّ، منطقي وقابل فهم سخن بگوييم . (ان كنتم في ريب ... فانّا خلقناكم )3- از راه محسوسات ، مي توان با معقولات آشنا شد. (ان كنتم في ريب ... فانّا خلقناكم )4- معاد، هم جسماني است و هم روحاني . (ان كنتم في ريب من البعث فانّا خلقناكم )5- منشاء انسان و مادّه اوّليه ي او از خاك است . (خلقناكم من تراب )6- انسان ، پيش از مرگ ، هفت مرحله را طي مي كند. (تراب ، نطفه ، علقه ، مضغه ، طفوليّت ، بلوغ، پيري ) (خلقناكم من تراب ثم ّ من نطفه ...)7- دوران مضغه (كه انسان در رحم مادر به شكل لخته گوشتي است ) دوران شكل گيري انسان است . (مضغه مخلّقه)8- كسي كه در دنيا از خاك بي جان انسان آفريد، پس در قيامت هم مي تواند. (لنبيّن لكم )9- زندگي داراي دو منحني صعود و نزول است . صعود از خاك تا رسيدن به مرحله (اشدّكم ) و منحني نزول رسيدن به مرحله (أرذل العمر)10- تمام مراحل خلقت ، از استقرار نطفه تا تولد طفل ، به دست خداست . (خلقنا نقرّ في الارحام نخرجكم طفلا) 11- تحوّولات طبيعي ، نياز به زمان دارد. (در آيه چندبار كلمه ((ثم ّ)) كه براي فاصله زماني است ، تكرار شده است )12- استقرار نطفه و يا سقط آن با خواست خداست . (نقرّ في الارحام ما نشاء)13- مدّدت حمل ، از جانب خدا زمان بندي شده است . (الي أجل مسمّي ) 14- تولّلد انسان ، به اراده ي خداوند است . (نخرجكم )15- همه ي انسان ها روز اوّل يكسانند. (طفلا) نه ((اطفالا)) بعد به خاطر تغذيه و تربيت هركدام داراي اخلاق و رفتاري مخصوص مي گردند.16- مرگ ، مخصوص پيران نيست . (و منكم من يتوفّي )17- انسان با مرگ محو نمي شود. (يتوفّي )18- ارزش انسان و زندگي او در پرتو علم و آگاهي و عقل اوست . (قرآن دليل پست ترين مرحله عمر را فراموش كردن دانسته ها و اندوخته هاي علمي مي داند). (أرذل العمر لكيلا يعلم من بعد علم شيئا)19- زوجيّت و نر و ماده بودن ، در گياهان نيز مطرح است . (من كل ّ زوج بهيج )
لطفا منتظر باشید ...
