و در راه خدا جهاد كنيد چنان كه شايسته جهاد (در راه ) اوست ، او شمارا (بر همه ي امّت ها) برگزيد و در دين (اسلام ) هيچ گونه دشواري بر شما قرار نداد، آيين پدرتان ابراهيم (را پيروي كنيد)، او كه شما را از قبل مسلمان ناميد و در اين (كتاب نيز مطلب چنين است ) تا اين پيامبر بر شما گواه باشد و شما بر مردم گواه باشيد، پس نماز بر پا داريد و زكات بپردازيد و به خدا تمسّك جوييد، كه او مولا و سرپرست شماست ، پس چه خوب سرپرستي است و چه خوب ياوري .
نکته ها
مي دانيم كه گواه بودن ، به علم و عدالت نياز دارد و همه ي مردم نه عادلند و نه آگاه كه بتوانند بر ديگران شاهد باشند، بنابراين ، مراد از گواه بودن مسلمانان كه در اين آيه عنوان شده است ، بعضي از آنان هستند كه هم به اعمال و رفتار مردم علم دارند و هم امين و عادلند و چنين افرادي همان گونه كه در روايات مي خوانيم ، اهل بيت پيامبر و امامان معصوم : هستند كه اعمال و رفتار ما بر آنان عرضه مي شود.خداوند در آغاز اين سوره ، از زلزله عظيم قيامت وعذاب شديد الهي ياد كرد و در پايان سوره از جهاد و نماز و زكات سخن گفت و يادآور شد كه او براي همه بندگانش ، مولا وسرپرست و ياوري نيكوست ، اين نكته به ما مي آموزد كه براي نجات از خطرهاي زلزله ي عظيم قيامت و عذاب شديد الهي ، بنده ي او باشيم و به او پناه ببريم كه ((نعم المولي و نعم النصير)).نفي ((حرج )) به معناي سخت نبودن احكام الهي نيست ، زيرا در همين آيه كه مي فرمايد:.جهاد كنيد آن گونه كه حق ّ جهاد است . و ناگفته پيداست كه جهاد كار بس سختي است . پس مراد از نبودن حرج در دين آن است كه اسلام بن بست ندارد. مثلا در فرمان جهاد افراد بيمار، لنگ ، نابينا، سالمند و زنان و كودكان و ناتوانان معافند، ولي دفاع با همه ي سختي آن وظيفه است .
پيام ها:
1- ارزش كارها، به انگيزه و شيوه ومقدار آن بستگي دارد. (جهادي ارزش دارد كه با تمام توان در راه خدا باشد) (في اللّه حق ّ جهاده )2- هم به مردم شخصيت دهيد، (اجتباكم أبيكم تكونوا شهداء علي الناس ) و هم سخت گيري نكنيد. (ما جعل عليكم في الدّين من حرج )3- در وضع قانون ، مراعات توان مردم را بكنيم . (ما جعل عليكم في الدّين من حرج )4- اسلام ، دين آسان واحكام آن انعطاف پذير است . در زمان ها و مكان هاي مختلف ، شايستگي اجرا شدن را دارد. (ما جعل عليكم في الدّين من حرج ) 5- اسلام آئين ابراهيمي و سابقه بس درخشان دارد. (هو سمّاكم المسلمين )6- پيامبران ، پدران امّت ها هستند. (أبيكم )7- ((مسلمان )) نام مباركي است كه از قبل براي ما انتخاب شده است . (من قبل )8- پيامبر اكرم (ص ) بر اعمال ما گواه است . (ليكون الرّسول شهيدا)9- نماز و زكات ، تشكّر از خداوند است . (بايد به شكرانه ي برگزيدگي و سابقه و لياقت و گواه بودن امّت اسلام ، نماز به پا داشت . (فاقيموا الصلوه...)10- تنها به برگزيده بودن و نام اسلام و مسلماني تكيه نكنيم ، با نماز و زكات و تمسّك به خدا، اين افتخارات را پاسداري كنيم . (فاقيموا الصلوه و آتواالزكوه)11- مشروعيّت ولايت ها و حكومت هاي بشري در گرو منتهي شدن به ولايت الهي است . (هو مولاكم ) ((الحمدللّه رب ّ العالمين ))