قنوت‏ - تفسیر نماز نسخه متنی

قنوت‏

قنوت، در لغت به معناى اطاعت همراه با خضوع است. چنانكه خداوند خطاب به حضرت مريم مى‏فرمايد: «يا مَرْيَمُ اقْنُتى‏ لِرَبِّك»(343)

اما مراد از قنوت درنماز، همان دعائى است كه در ركعت دوّم هر نماز مى‏خوانيم. امام صادق‏عليه السلام در تفسير آيه «و تَبَتَّلْ اِلَيْهِ تَبْتيلاً»(344) مى‏فرمايد مراد از «تبتّل» آن است كه در نماز دستها را به دعا بلند كنيم.(345) «تبتّل» در لغت بمعناى قطع اميد از غيرخداست.(346)

قرآن كه به ما سفارش مى‏كند: «اُدْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً»(347) پروردگار خويش را در حال زارى و نهان بخوانيد، يكى از نشانه‏هاى تضرّع و زارى بدرگاه الهى، دست بلندكردن به دعاست.(348) انسان فقير دست خود را بسوى بى‏نياز مطلق دراز مى‏كند و فقط از او مى‏خواهد و دل از غير او مى‏شويد.

گرچه قنوت در نماز مستحب است، اما به قدرى مورد توجه است كه امام رضاعليه السلام در نامه‏اى به مأمون مى‏نويسند: قنوت يك سنّت واجب در تمام نمازهاى شبانه‏روزى است(349)، كه البتّه مراد امام تأكيد بر اهميت قنوت است. چنانكه اگر انسان آنرا قبل از ركوع فراموش كرد، مستحب است بعد از ركوع قضا نمايد و اگر در سجده يادش آمد بعد از سلام آنرا قضا كند.

در آداب قنوت آمده است: دستها را تا برابر صورت بالا بياوريد، كف دستها رو به آسمان باشد، دو دست را كنار هم قرار دهيد و بجز انگشت شصت، باقى انگشتان را بهم بچسبانيد. بهنگام خواندن دعا به كف دست خود نگاه كنيد و دعا را بلند بخوانيد، البتّه نه به حدّى كه امام جماعت آن را بشنود.(350)

قنوت، دعاى خاصى ندارد و انسان مى‏تواند هر دعايى بخواند، چنانكه لازم هم نيست دعا به عربى باشد و مى‏توان در قنوت، حاجات خود را به فارسى هم بيان كرد. البتّه روشن است كه دعاهاى قرآنى و يا دعاهائى كه معصومين‏عليهم السلام در قنوت خود مى‏خوانده‏اند از فضيلت و اولويّت خاصى برخوردارند.

343) سوره آل‏عمران، آيه 43.

344) سوره مزمّل آيه 8.

345) وسائل، ج 4، ص 912.

346) مفردات راغب.

347) سوره اعراف، آيه 55.

348) معانى صدوق، ص 369.

349) بحار، ج 82، ص 197.

350) مسائل قنوت در توضيح‏المسائل.