مرحله تصميم نهايى - تفسیر نمونه جلد 3

زيرا اگر منظور، مشورت با عموم مسلمانان بوده اختصاص به شش نفر چه معنى دارد؟! و اگر هدف، مشورت با متفكران امت بوده، متفكران امت منحصر به اين شش نفر نبودند و افراد پر مايه‏اى همچون سلمان كه مشاور شخص پيغمبر (ص) بود و ابو ذر و مقداد و ابن عباس و مانند آنها از دايره اين مشورت بيرون بودند، بنا بر اين، منحصر ساختن مشاوران به آن شش نفر بيك دسته‏بندى سياسى شبيه‏تر است از يك هيئت مشورتى، و اگر منظور انتخاب افراد صاحب نفوذ براى مشورت بوده تا رأى آنها مورد قبول ديگران واقع شود، باز درست نبوده است زيرا شخصيت‏هايى مانند سعد بن عباده كه رئيس مطلق طايفه انصار بود و ابو ذر غفارى كه شخصيت بزرگ طايفه بنى غفار بود و مانند آنها از اين مشورت بر كنار شده بودند.

ثالثا: مى‏دانيم براى اين مشورت شرائط سخت و سنگينى قرار داده شده بود و مخالفان تهديد به مرگ شده بودند در حالى كه در برنامه‏هاى مشورتى اسلام چنين چيزى وجود ندارد.

مرحله تصميم نهايى

‏
فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ همان اندازه كه بهنگام مشورت بايد، نرمش و انعطاف بخرج داد، در موقع اتخاذ تصميم نهايى بايد قاطع بود، بنا بر اين پس از برگزارى مشاوره و روشن شدن نتيجه مشورت، بايد هر گونه ترديد و دودلى و آراء پراكنده را كنار زد و با قاطعيت تصميم گرفت و اين همان چيزى است كه در آيه فوق از آن تعبير به عزم شده است و آن تصميم قاطع مى‏باشد.

قابل توجه اينكه در جمله بالا مسئله مشاوره بصورت جمع ذكر شده (و شاورهم) ولى تصميم نهايى تنها بعهده پيامبر (ص) و بصورت مفرد ذكر شده (عزمت).

اين اختلاف تعبير، اشاره بيك نكته مهم مى‏كند و آن اينكه: بررسى و