جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید جلد 3

كرد و براى جعفر در حبشه عبد الله بن جعفر را [كه از شدت بخشندگى به جواد معروف است‏] زاييد، پس از آنكه جعفر در جنگ موته شهيد شد. ابو بكر با اسماء ازدواج كرد و محمد را براى او زاييد و پس از آنكه ابو بكر درگذشت على بن ابى طالب (عليه السلام) با اسماء ازدواج كرد و محمد «ربيب» و پرورش يافته وى و به منزله فرزند اوست. او از كودكى با شير آميخته به دوستى اهل بيت و تشيع تغذيه شده و بر آن پرورش يافته است و براى خود پدرى جز على نمى‏شناخته است و براى هيچكس فضيلت على (عليه السلام) را قائل نبوده است، تا آنجا كه على (عليه السلام) هم مى‏گفته است: محمد پسر من از صلب ابو بكر است. كنيه محمد، به گفته ابن قتيبه، ابو القاسم بوده است. كسان ديگرى غير از وى كنيه او را عبد الرحمان گفته‏اند.

محمد از پارسايان قريش بوده است. او از كسانى است كه روز جنگ خانه عثمان بر ضد او مردم را يارى داده است، و اين مسأله كه او عهده‏دار كشتن عثمان بوده يا نبوده مورد اختلاف است. از جمله فرزندان محمد بن ابى بكر قاسم بن- محمد است كه فقيه و فاضل حجاز بوده است و از فرزندان قاسم عبد الرحمان بن- قاسم است كه كنيه‏اش ابو محمد و او هم از فضلاى قريش بوده است. ام فروة هم دختر قاسم بن محمد است كه او را ابو جعفر محمد بن على باقر (عليه السلام) به همسرى برگزيده و او جعفر بن محمد صادق (عليه السلام) را زاييده است. سيد رضى در اين قصيده خود به ام فروة اشاره مى‏كند كه مى‏گويد: «گروهى با كسانى كه آنان از ايشان نيستند به ما افتخار مى‏كنند آن هم به خاندانهاى تيم و عدى به هنگامى كه سوابق برشمرده مى‏شود... و اگر على نمى‏بود هرگز بر پشته‏هاى شرف فرا نمى‏رفتند و شتران خود را در چمنزار و آبشخورى از آن فرود نمى‏آوردند...» اين سخن او كه مى‏گويد: «و اگر على نمى‏بود...» ناظر به گفتار مأمون است كه ضمن ابياتى كه در مدح على (عليه السلام) سروده چنين گفته است: «مرا به سبب محبت ورزيدن به ابو الحسن نكوهش مى‏كنند و در نظرم اين‏