شكست و گريز مروان بن محمد در جنگ زاب و كشته شدنش پس از آن - جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید جلد 3

خود مبالغه و كوشش خواهد كرد.

سپس على (عليه السلام) سوگند خورده و بنى اميه را با تصريح به نام ايشان مورد خطاب قرار داده و متذكر شده است كه آنان در اندك زمانى دنيا را در دست و خانه ديگران خواهند ديد و دشمنان آنان بزودى پادشاهى را از دست ايشان بيرون خواهند كشيد و همان گونه كه على (عليه السلام) خبر داده بود صورت گرفت. حكومت، نزديك نود سال در دست بنى اميه بود و سپس به خاندان هاشم برگشت و خداوند بدست دشمن‏ترين افراد نسبت به آنان از ايشان انتقام گرفت.

شكست و گريز مروان بن محمد در جنگ زاب و كشته شدنش پس از آن

عبد الله بن على بن عبد الله بن عباس با لشكرى گران براى رويارويى و جنگ با مروان بن محمد كه آخرين خليفگان اموى است حركت كرد و كنار رود «زاب» در سرزمين موصل روياروى شدند. با آنكه مروان همراه لشكرهاى بسيار و شمار فراوان بود شكست خورد و گريخت و عبد الله بن على بر لشكرگاه او چيره شد و گروه بسيارى از ياران او را كشت. مروان گريزان راه شام را پيش گرفت و عبد الله بن- على او را تعقيب مى‏كرد. مروان به مصر رفت، عبد الله هم با لشكريان او را تعقيب كرد و در «بوصيراشمونين» كه از ناحيه صعيد مصر است او و همه خواص و نزديكان او را كشت. عبد الله بن على كنار رود «ابى فطرس» كه در نواحى فلسطين است حدود هشتاد مرد از بنى اميه را نخست مثله كرد و سپس پاره پاره ساخت و كشت و برادرش داود بن على هم در حجاز مانند او رفتار كرد و حدود همين شمار از ايشان را كشت و به انواع مختلف مثله كرد.

هنگامى كه مروان كشته شد دو پسرش عبد الله و عبيد الله كه هر دو ولى عهد او بودند همراهش بودند و هر دو با ويژگان خويش به ناحيه اسوان مصر گريختند و از آنجا به سرزمينهاى نوبه [سودان‏] رفتند و در راه گرفتار سختى و زحمت بسيار شدند و عبد الله بن مروان همراه جماعتى كه با او بودند كشته شدند و برخى از زحمت راه و