جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید جلد 3

ريختن خون آنانرا حلال و روا دانسته‏ايم، وانگهى سواران و پيادگانشان بر ما حمله آوردند و خداوند همه را چون ستمگران به خاك هلاك افكند. چون كار ايشان سپرى شد به شما فرمان دادم بيدرنگ به سوى دشمن خود بتازيد. گفتيد: شمشيرهايمان كند و تيرهايمان تمام شده و بيشتر سرنيزه‏هايمان از كار افتاده و شكسته است، ما را به شهر خودمان برگردان تا با بهترين ساز و برگ آماده حركت شويم و بتوانى به شمار كسانى كه از ما كشته شده و پراكنده گرديده‏اند بر شمار جنگجويان ما بيفزايى و اين كار موجب نيروى بيشتر ما بر دشمن مى‏شود. شما را به كوفه آوردم و چون نزديك كوفه رسيديد به شما فرمان دادم در نخيلة فرود آييد و در لشكرگاه خود بمانيد و به راه دور مرويد و دل بر جهاد بنديد و فراوان به ديدار زنان و فرزندان خود مرويد كه مردم جنگ بايد پايدار و شكيبا باشند و كسانى كه براى جنگ دامن به كمر زده‏اند كسانى هستند كه از بيدارى شبها و تشنگى روزها و گرسنگى شكمها و خستگى بدنها گله‏يى ندارند. گروهى از شما همراه من براى بدست ندادن بهانه فرود آمدند و گروهى ديگر از شما در حال عصيان و سرپيچى وارد شهر شدند.

نه آنان كه ماندند پايدارى و شكيبايى كردند و نه آنان كه به شهر رفته بودند برگشتند. و وقتى به لشكرگاه خود نگريستيم پنجاه مرد در آن نبود. چون رفتار شما را ديدم پيش شما آمدم و تا امروز نتوانسته‏ام شما را با خود بيرون ببرم. منتظر چه هستيد نمى‏بينيد كه اطراف شما كاسته مى‏شود و مصر گشوده شد و شيعيان من در آن كشته شدند به پادگان‏ها و مرزهاى خود كه خالى شده است و به شهرهاى خود كه مورد هجوم واقع مى‏شود نمى‏نگريد و حال آنكه شمارتان بسيار است و داراى دليرى و شوكتى آشكاريد. شما را چه مى‏شود شما را به خدا از كجا ضربت و آسيب مى‏خوريد چرا دروغ مى‏گوييد و تا چه اندازه جادو مى‏شويد اگر شما عزم خود را استوار كنيد و همداستان باشيد هرگز هدف قرار نمى‏گيريد و آگاه باشيد كه آن قوم بازگشتند و به يكديگر پيوستند و خيرخواهى كردند، حال آنكه شما سستى كرديد و نسبت به يكديگر بدى كرديد و پراكنده شديد و بر فرض كه با اين حالات پيش من هم فراهم شويد باز سعادتمند و كامياب نخواهيد بود.

همگان جمع و هماهنگ گرديد و براى جنگ با دشمن خود يكدل شويد كه خامه از شير آشكار شده و سپيده دم براى آنكه دو چشم دارد پديدار گشته است. همانا كه شما با بردگان آزاد شده پسران بردگان آزاد شده جنگ مى‏كنيد، آنانى كه ستم پيشه‏اند و با