جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید جلد 3

بنى عباس و پيروزى آنان بر بنى اميه است و اينكه بسيارى از اميران اموى در جنگ كشته خواهند شد و اسيران آنان هم اعدام خواهند شد و اين حال به روزگار عبد الله بن على و ابو العباس سفاح صورت گرفت.]

(104) از سخنان آن حضرت (عليه السلام) [در اين خطبه كه با عبارت «حتى بعث الله محمدا صلى الله عليه شهيدا و بشيرا و نذيرا» (تا آنكه خداوند محمد (صلّى الله عليه وآله وسلّم) را مبعوث فرمود تا گواه و مژده دهنده و بيم دهنده باشد) شروع مى‏شود پس از توضيح پاره‏يى از لغات و تعبيرات در مورد عبارات گله آميز على (عليه السلام) و سوگند خوردن او كه بنى اميه بزودى حكومت را در دست ديگران خواهند ديد، بحث مفصل تاريخى ايراد كرده است كه چنين است‏]: على (عليه السلام) شكوه و گله‏گزارى خود را تكرار كرده و فرموده است: آرى دستهاى شما در دنيا گشاده است و حال آنكه دستهاى كسانى كه سزاوار رياست و شايسته حكومت‏اند بسته است. شمشيرهاى شما بر افراد اهل بيت كه رهبران و سالارهاى واقعى هستند چيره و شمشيرهاى ايشان از شما بازداشته است. گويى على (عليه السلام) اشاره به چگونگى كشته شدن امام حسين (عليه السلام) و افراد خاندانش مى‏فرمايد آن چنان كه آن را مشاهده مى‏فرمايد و در آن مورد سخنرانى مى‏كند و مبناى سخن او بر آن انديشه است كه بر خاطرش خطور كرده است. سپس گفته است: همانا هر خون را خونخواهى است كه آن را مطالبه كند و خونخواه خونهاى ما كسى جز خداى يگانه نيست كه از انجام هيچ خواسته ناتوان نباشد و هيچ گريزنده‏يى از او امكان گريز ندارد. و اينكه مى‏گويد: «گويى خداوند در مورد حق خويش حكم مى‏كند» يعنى خداوند در طلب خون ما كوتاهى نخواهد فرمود. همچون حاكمى كه در مورد خود حكم كند و خودش قاضى باشد كه در اين صورت در مورد استيفاى حقوق خود