مشاهده در طبيعت و مشاهده در تاريخ ، هم در اسلام هست اين اصولي كه براي روش تجربي در نظر گرفتيد نيز مورد اعتقاد قرآن است 1 جهان طبيعت و جهان ماده و عالم ماده در حال تغير و تبدل و دگرگوني است اصلاً همه تكيه قرآن روي همين است و مي گويد طبيعت دائماً در حال تغيير است حتي قرآن مثال مي زند و به انسان مي گويد به اين طبيعت متغير زاينده نگاه كن و ببين چطور يك دانه گندم زير خاك مي رود ؛ وقتي باران آمد جوانه مي زند ؛ ساقه مي شود و گندمهاي بيشتر مي دهد حتي مي گويد اي انسان عملت را در صحنه زندگي شبيه گندم و خاك حساب كن ، كار تو نيز در مسير يك چنين تحول و دگرگوني است قبل از قرآن هم همينطور اينها حرفهايي نيست كه بشر امروز فهميده باشد انسانها از همان اول اين مسائل را مي دانستند يك روستايي وقتي مي خواهد تعداد مرغهايش را زياد كند چند تخم مرغ پيدا مي كند و موقعي كه مرغ كپ مي آيد ـ يعني دچار حالت بيمار گونه اي مي شود كه حوصله حركت كردن ندارد و فقط ميخواهد بنشيند ـ زير پايش مي گذارد اين بيماري هم درست به اندازه روزهايي كه لازم است اين مرغها آن تخمها را حرارت بدهند ادامه مي يابد وقتي جوجه ها از تخم بيرون مي آيند دانه مي خورند و رشد مي كنند و خود تخم مي نهند فهم اين چيزها مسئله تازه اي نيست تبدل تخم مرغ به مرغ و تبدل غذاي مرغ به تخم مرغ مسئله تازه اي نيست بنابراين ، اين مسئله كه عالم طبيعت دائماً در حركتي زاينده است و از دل يك چيز ، چيز ديگر برون مي آيد مسئله تازه اي نيست همه انسانها اين مسائل را مي ديده اند قرآن نيز همين را براي ما بيان مي كند ـ همين مثالهاي عادي را بيان ميكند پس اين كه عالم طبيعت عالمي است پرتطور ، پر حركت ، حركتي زاينده كه از دل يك چيز ، چيز تازه اي به وجود مي آيد ، مسئله اي ساده و پيش پا افتاده است كه قرآن هم آن را براي ما بيان مي كند 2 اين نكته نيز كه بر اين تطور و تغير قوانين ثابتي حكومت مي كند در قرآن بيان شده است انسانها از اول مي دانستند كه وقتي صبح مي شود آفتاب از سمت مشرق طلوع مي كند ؛ شب نيز آفتاب در سوي مغرب غروب مي كند ؛ همه هم منتظر بودند كه فردا دومرتبه صبح شود و آفتاب طلوع كند يعني مردم قانون ثابت طلوع و غروب را مي ديدند قرآن باز در داستان ابراهيم به اين قانون ثابت استناد مي كند ابراهيم گفت خداي من كسي است كه خورشيد را از مشرق برمي آورد ، تو فرعون اگر راست مي گويي خورشيد را از مغرب برآور ! يعني ابراهيم به اين مسئله كه يك قانون ثابتي هست كه تجلي اراده خداوند است ، در خداشناسي استناد مي كند 3 جهان طبيعت يك مجموعه يكپارچه هماهنگ است وحدت دارد توحيد و وحدت عالم طبيعت مي دانيد كه سراپاي قرآن اشاره به همين است قرآن بيان اين است كه كل جهان يك مجموعه هماهنگ به هم پيوسته است اينها همه قوانيني است كه براي استفاده از علوم تجربي ، آن هم با روش ديالكتيكي ، گفته مي شود اين قوانين خيلي ساده اند و چيزي نيست كه ما بخواهيم آنها را نفي كنيم ملاحظه مي كنيد كه روش تجربي و حتي روش تجربي ديالكتيكي ، در زمينه قلمرو عالم طبيعت و مسائل مادي ، براي ما امري است خيلي ساده ، روشن ، قابل فهم و قابل قبول آنچه ما نفي مي كنيم اين است كه كسي فكر كند براي شناخت و آگاهي به طور كلي ، در همه زمينه ها و قلمروها ، يك روش وجود دارد و آن هم روش تجربي ديالكتيكي است چنين نيست يك روش نيست ؛ بيش از يك روش هست روشهاي متعدد هست كه هر روشي در جاي خود و متناسب با قلمرو خود به كار ميرود ما اين روشها را همچنان دنبال خواهيم كرد براي اين كه بحث ديالكتيك را در حد مورد نياز شما ساماني داده باشيم ، در جلسه آينده درباره ضد و تضاد به صورت مستقل بحث مي كنيم خواهيد ديد كه تضاد هم غولي بي شاخ و دم و معمايي كه نشود آن را فهميد نيست اين عرايض امروز من بود حالا رسيديم به سئوالات شما البته بايد عرض كنم من كلاً ده دقيقه وقت دارم خوشبختانه نمي توانيد من را چندان معطل كنيد ؛ چون بعد از اين ده دقيقه آقاي هاشمي مي آيند البته امروز من كار دارم والا از معطل كردنهاي شما استقبال مي كنم ببينم چقدر از سئوالها به بحث مربوط است و چقدر به خارج بحث
لطفا منتظر باشید ...
