الف. مفهوم اجتماعى انقلاب - درآمدی بر مبانی فکری انقلاب اسلامی نسخه متنی

الف. مفهوم اجتماعى انقلاب

صرف نظر از تحولات و چالش هاى مفهومى، امروز انقلاب در زمينه هاى گوناگون فردى و اجتماعى به معناى مطلق تحول و دگرگونى به كار مى رود و مقصودى را افاده مى كند كه كاملا متفاوت از ريشه اخترشناسى آن است. در مفهوم اجتماعى، انقلاب به معناى يك تغيير ريشه اى و بنيانى و عميق در جامعه و ساختهاى اجتماعى به صورت ناگهانى و همراه با خشونت است(1) و از آنجا كه كلمه انقلاب در مفهوم متعدّى آن به كار مى رود، بر نوعى عمل ارادى دلالت مى كند.

علاوه بر اين، انقلاب داراى جنبه تقدس و تعالى و مفهوم تكاملى و همين طور، واجد عنصر نفى و انكار است. با توجه به اين سه عامل، شهيد مطهرى مفهوم اجتماعى انقلاب را عبارت از: «وضعى را با اراده خود خراب كردن، براى رسيدن به وضع بهتر» و يا «واژگون كردن وضع حاكم براى برقرارى نظمى متعالى تر» تعريف مى كند.(2) در عين حال، تأكيد مى كند كه انقلاب ها خصلت صرفاً اجتماعى ندارند، بلكه ريشه در سرشت انسانها دارند.(3)

ساموئل هانتينگتون، يكى از نويسندگان معاصر، انقلاب را به عنوان يك تحول داخلى سريع، اساسى و خشونت آميز در ارزش ها و اسطوره هاى مسلّط بر يك جامعه، نهادهاى سياسى، ساختارهاى اجتماعى، رهبرى، فعاليت ها و سياست هاى دولت(4) تعريف مى كند و آن را از ديگر انواع بى ثباتى سياسى نظير كودتا، شورش ها و طغيانهاى اجتماعى و جنگهاى استقلال طلبانه متمايز مى كند.

1. منوچهر محمدى، پيشين، ص 26.

2. مرتضى مطهرى، پيرامون انقلاب اسلامى، صص 87 ـ 86.

3. همان، ص 90.

4. ساموئل هانتينگتون،