خلاصه و جمع بندى - درآمدی بر مبانی فکری انقلاب اسلامی نسخه متنی

خلاصه و جمع بندى

بنابراين، مى توانيم سه شاخص اصلى براى انديشه انقلاب اسلامى ارائه دهيم و به عنوان مدل راهنما در پيش رو داشته باشيم:

1. تأمل نظرى و ورود فلسفى يا كلامى (نه جامعه شناختى و تاريخى) در مشكل جامعه كه اين شاخص ناظر به بعد روش شناختى و معرفتى است و ما انديشه اى را اصيل و مستقل مى دانيم كه نظرى و عقلى باشد نه منبعث از ساختارهاى عينى.

2. مكتب انقلاب اسلامى كه ناظر به بعد فكرى و فرهنگى است و هدفها را مشخص مى كند. اين مكتب، ضمن نفى اساس سلطنت شاهنشاهى در مبانى انديشه ها و ايدئولوژيهاى رقيب نيز خلل وارد مى كند و ضعف و كاستى آنها را نشان مى دهد (بعدسلبى) و در نهايت نيز، طرح حكومت اسلامى آينده را ارائه مى كند. (بعد ايجابى)

3. ايدئولوژى و برنامه و راه حل عملى براى رسيدن به هدفها كه ناظر به روش و تاكتيك مبارزه است به طور دقيق نتيجه همان مكتب فكرى است و مكتبى كه قصد نفى نظام سلطنتى و ترسيم حكومت اسلامى را داشته باشد، به مبارزه سياسى در چارچوب قانون اساسى روى نمى آورد و چون به بعد فكرى و فرهنگى نظر دارد، به مبارزه مسلحانه نمى پردازد; بلكه به شيوه اصلاحى و تربيتى براى عوض كردن فكر مردم در پيش مى گيرد.

عمده بحث ما معطوف به مكتب فكرى است كه مسايل اساسى انقلاب اسلامى را در بر دارد و دو شاخص ديگر را خيلى مختصر مورد توجه قرار مى دهيم. به لحاظ اهميت اين مكتب، در اين مورد به خلوص ايدئولوژيك انديشه و داشتن مبانى فرهنگى و تاريخى نظر داريم و التقاط فكرى، كپى بردارى و تقليد از ايدئولوژيهاى وارداتى، و نيز انديشه هاى برخاسته و متأثر از خارج را نفى مى كنيم. تأثير و نقش اين خلوص فكرى و پرهيز از التقاط و تقليد، در پايگاه اجتماعى و مقبوليت مردمى جريانهاى فكرى، پذيرش هدفهاى آنها از سوى مردم و تبعيت مردم از رهبرى آنها، تجلى مى كند.

مكتب فكرى انقلاب اسلامى و نظام مطلوب مبتنى بر آن به دليل تجانس و سنخيت فكرى و فرهنگى مردم مقبوليت مى يابد و هدفهاى همان مكتب و برنامه عملى آن، محورى براى بسيج اجتماعى مردم مى شود. رهبرى و شبكه ارتباطى مكتب و نيز پاسخى كه مكتب فكرى به مسايل و مشكلات عصر جديد مى دهد، در نحوه بسيج اجتماعى و سرنوشت نهايى انقلاب تأثير خواهد گذاشت.

بنابراين، نمونه آرمانى انديشه انقلاب اسلامى با توجه به سه شاخص مذكور بايد شامل اين ويژگى ها باشد و هريك از اين ويژگيها، كيفيت هاى متفاوتى دارد:

1. نحوه ورود به مسئله كه مطابق بحث نظرى، لازم است فلسفى و يا فلسفى ـ كلامى باشد. 2. نفى اساس سلطنت به طور كامل و خدشه در انديشه ها و ايدئولوژيهاى رقيب. 3. ترسيم حكومت كمال مطلوب آينده. 4. خاستگاه انديشه، كه لزوماً بايد داخلى و خودى باشد. 5 . خلوص ايدئولوژيك و پرهيز از التقاط و تقليد. 6 . پاسخگويى به نيازها و مشكلات عصر جديد. 7. پايگاه اجتماعى و مقبوليت مردمى. 8 . رهبرى و شبكه ارتباطى.

در فصلهاى بعدى، انديشه ها و جريانهاى فكرى عمده ايران را در دوره معاصر بررسى مى كنيم و اصول تفكرات و انديشه هاى آنها را با اين مدل آرمانى تطبيق مى دهيم تا ببينيم كدام يك از آنها با طرح نظرى مذكور تطبيق مى كنند. در تاريخ معاصر ايران، انديشه ها و جريانهاى فكرى گوناگونى ظهور كردند و يك يا چند افكار عمومى را به خود جلب نمودند، ولى هيچ يك نتوانستند انقلابى را به ثمر برسانند و متعاقب آن يك نظام سياسى تأسيس كنند كه استمرار و تداوم يابد. بدين لحاظ، انديشه انقلاب اسلامى بايد تمايزى اساسى با جريانهاى مذكورداشته و فاقد كاستى ها و واجد تمام محاسن و نقاط قوت آنها باشد.