گفتار اوّل: جريان اصلاح طلب روشنفكران سكولار - درآمدی بر مبانی فکری انقلاب اسلامی نسخه متنی

گفتار اوّل: جريان اصلاح طلب روشنفكران سكولار

همان گونه كه گفتيم، موج تمدن جديد غربى، در ايران هم بازتاب وسيعى داشت و اقشار آگاه و تحصيل كرده جامعه در مقابل آن عكس العمل نشان دادند. گروهى كه در اثر تماس با غرب و بويژه تحصيل در اروپا سخت شيفته و مجذوب پيشرفتهاى علمى و صنعتى غرب شده بودند، براى رفع عقب ماندگى ايران و در حسرت رسيدن به غرب، علاج را در آن مى ديدند كه با نفى ارزشهاى فرهنگى و مذهبى خودى، جامعه اى جديد بر پايه و اساس معيارهاى نوين غربى برپا كنند. اين دسته كه ما آنها را روشنفكران متجدد و سكولار مى ناميم، تحت تأثير ليبراليسم غربى و بخصوص انقلاب فرانسه قرار گرفته و اعتقاد به پيروى و تقليد تمام و كمال از غرب داشتند.(1) به تعبير ملك الشعراى بهار، اينها گروهى بودند كه به هيچ يك از اصول قديم، سنن ملى و مملكتى پاى بند نبوده، هر فكر نويى را بدون ملاحظه و قيد و بندهاى ملّى و سوابق تاريخ و سنتهاى عمومى، براى اصلاح كشور مى پذيرفتند و اجرا مى كردند.(2)

الف. انديشه ها و اصول فكرى

اصول تفكر و انديشه هاى اين جريان فكرى، تقليد از غرب و ارزشهاى غربى تحت عنوان علم جديد (تجدّد) و نيز تقليل مذهب به امرى شخصى و خارج از حوزه حكومتى و به تعبير ملك الشعرا «انفكاك كامل قوه سياسى از قوه روحانى»(3) (سكولاريسم) بود و

1. منوچهر محمدى، پيشين، صص 77 ـ 76.

2. ملك الشعراى بهار، تاريخ مختصر احزاب سياسى ايران: انقراض قاجاريه، ج 2، صص 10 ـ 9.

3. همان، ص 12.