خلاصه و جمع بندى - درآمدی بر مبانی فکری انقلاب اسلامی نسخه متنی

خلاصه و جمع بندى

نتيجه اى كه از فصل «جريان فقاهتى ـ ولايتى و انديشه انقلاب اسلامى» به دست مى آيد، اين است كه جريان مذكور با پشتوانه سازندگى فردى و تأمل نظرى و با استفاده از شرايط و اوضاع مساعد اوايل دهه 1340، به يك سكوى پرشى رسيد كه از آنجا براى طرح انديشه انقلاب اسلامى گام برداشت و مبتكر تدوين بنيادهاى فكرى و نظرى انقلاب اسلامى شد. جريان مذكور، از متن اسلام، نظريه جامع و منسجمى ارائه داد كه در قالب آن، تفكر و انديشه عقلانى وانتزاعى و پرداختن به كارهاى فرهنگى و اخلاقى، اساس كار بود.

نظريه انقلاب و طغيان عليه وضع موجود هم به دليل اثبات عدم مشروعيت سلطنت، در چارچوب آن وجود داشت و داراى طرح حكومت هم بود. اگر اصول تفكر و انديشه هاى اين جريان فكرى را بر مدل آرمانى انديشه انقلاب اسلامى تطبيق دهيم،اين نتيجه به خوبى به دست مى آيد و فرضيه تحقيق را اثبات مى كند.

1. جريان فقاهتى ـ ولايتى، تأملى نظرى، فلسفى و كلامى در مشكل جامعه داشت و هيچ گاه به ديده جامعه شناختى مسايل جامعه را مورد توجه قرار نداد. آنچه در جامعه وجود داشت، ريشه و منشأ آن در جاى ديگرى غير از نهادهاى سياسى ـ اجتماعى و اقتصادى جستجو مى شد، مسأله به خود فرد، درون انسان، فكر و انديشه باز مى گشت. بر همين اساس، اين جريان سعى كرد از طريق طرح مسأله در فلسفه و اخلاق به حل نظرى مشكل جامعه بپردازد.اين بود كه با تكيه بر اخلاق و تهذيب فردى و تربيت نيرو، يك دوره سازندگى فردى را پشت سر گذاشت و به تحكيم و تقويت بنيادهاى فكرى و اخلاقى مردم همت گماشت.در همين راستا امام(رحمه الله)تعريف اخلاقى از سياست ارائه داد كه به مفهوم تكيه بر اخلاقيات در حل معضلات اجتماعى بود.

2. مهمترين وجه مشخصه اين جريان،خلوص ايدئولوژيك آن بود و همان گونه كه ديديم،حساسيت عجيبى نسبت به التقاط و ماديگرى داشت و در اين زمينه كوچكترين مصلحت و ملاحظه اى را جايز نمى ديد. تأكيد بر جامعيت اسلام و استغناى آن از ساير ايدئولوژيها و ارائه طرح گسترده اى از معارف اسلامى، همه به اين منظور بود كه از متن اسلام و فقط اسلام ناب محمدى (صلى الله عليه وآله) به همه مسايل و مشكلات پاسخ دهد و هيچ گاه به خط قرمز بين اسلام و غيراسلام نزديك نشود.

3. نفى وضع موجود را به بهترين شكل ممكن انجام داد و علاوه بر اعلام عدم مشروعيت سلطنت و لزوم براندازى و سرنگونى آن،جريانها و انديشه هاى رقيب همانند جريانهاى التقاطى را نيز مردود شمرد و به مبانى و اساس آنها خدشه اساسى وارد نمود.

4. در بعد ايجابى قضيه نيز، جريان فقاهتى ـ ولايتى با ارائه طرح گسترده اى از عقايد و معارف اسلامى، ضمن اثبات قواعد شريعت اسلام و امكان كاربست آن در شرايط جديد و براى حل مسايل موجود، نظريه اى بديع و كاملا جديد در حكومت ارائه نمود كه مورد تبعيت پيروان و انقلابيون قرار گرفت.

5. خاستگاه انديشه اين جريان فكرى، كاملا داخلى و «خودى» بود و به همراه امتيازات ديگر، موجب افزايش مقبوليت مردمى و پايگاه اجتماعى آن مى شد.رهبرى قوى و كارآمد و شبكه ارتباطى سراسرى، حلقه محاسن اين جريان را تكميل كرد و شايسته آن ساخت كه مبتكر انديشه انقلاب اسلامى باشد.