ب. مصاديق شخصيتى - درآمدی بر مبانی فکری انقلاب اسلامی نسخه متنی

ب. مصاديق شخصيتى

اين جريان فكرى در قالب رجال و اقشار تحصيل كرده به صورت پراكنده و غيرمتمركز وجود داشت; ميرزا فتحعلى آخوندزاده از جمله اين روشنفكران بود كه در رؤياى تجديد عظمت ديرين ايران بود و راه نجات ايران را در اين مى ديد كه خط عربى را رها كند، مردم دعا نكنند و به دين كارى نداشته باشند و به دوران قبل از اسلام بازگردند. وى كه به مدت 43 سال در قفقازدر خدمت دولت اجنبى بوده، با ادعاى وطن پرستى و ملت پرستى، بر ايرانيت و فارسيت تكيه مى كرد و نقّاد دين و سياست، معتقد به تفكيك مطلق دين از سياست، منادى پروتستانتيسم اسلامى و انديشمندى مادى و معتقد به اصالت ماده بود(2) و در خصوص رسيدن ايران به ترقى و سعادت چنين مى انديشيد:

الان در كل فرنگستان و ينگى دنيا اين مسأله داير است كه آيا عقايد باطله يعنى اعتقادات دينيه موجب سعادت ملك و ملت است، يا اينكه موجب ذلت ملك و ملت است؟ كل فيلسوفان آن اقاليم معتقدند در اينكه اعتقادات دينيه موجب ذلت ملك و ملت است در هر خصوص.(3)

روشنفكران سكولار از آنجا كه معتقد بودند يك جريان انحرافى (اسلام)، گذشته و سابقه درخشان ايران را خراب كرده است، براى ترميم آن پيشنهاد بازگشت به دوره قبل از اسلام را مى دادند. دستورالعمل آخوندزاده اين بود كه به منظور قرار گرفتن در خط ترقى و اخذ دانش اروپايى، ما هم مثل فرنگيان از چپ به راست بنويسم. بدين لحاظ وى را مبتكر و پيشرو اصلاح و تغيير خط از فارسى به لاتين مى دانند.

1. رضا داورى، دفاع از فلسفه، ص 12.

2. على اكبر ولايتى، پيشين، ص 16.

3. فريدون آدميت، انديشه هاى ميرزا فتحعلى آخوندزاده، ص 210.