الف. اصول تفكر و انديشه ها
دهه 1330، دوره تزلزل و بى ثباتى فكرى جريان ملى است و پيدايش جبهه ملى دوم، نهضت آزادى و جبهه ملى سوم در عرض چند سال، مبين ناكامى ملّيون، در ارائه يك خط مشى منسجم و مؤثر در مخالفت با رژيم بود.(3) با اين وجود، نهضت آزادى در ابتداى تأسيس خودش، حدّاقلى از اصول را ارائه داد كه با بسط آنها مى توان به اصول تفكر و انديشه هاى آن پى برد. در مراسم افتتاحيه نهضت آزادى در سال 1340، رسماً اعلام شد كه: «ما مسلمانيم و ايرانى و مصدقى».(4) بدين ترتيب، سه اصل اسلام، ايران و مصدق، مبين مرام و شيوه نهضت آزادى است و نهضت آزادى، اسلام را به عنوان يك مكتب مبارز و پيشرو و1. تقوى، پيشين، ص 213.2. ويليام سوليوان، مأموريت در ايران، ترجمه محمود مشرقى، صص 101 ـ 100. 3. زيبا كلام، پيشين، ص 224. 4. نهضت آزادى ايران، صفحاتى از تاريخ معاصر ايران: اسناد نهضت آزادى ايران، ص 31 به نقل از: تقوى، پيشين، ص 211.