درآمدی بر مبانی فکری انقلاب اسلامی نسخه متنی

درون يك واحد مستقل سياسى واقع مى شود و رژيم مستقر قدرت خود را از دست مى دهد.

آيت اللّه مصباح كه انقلاب را نوعى از تحول اجتماعى مى داند،(1) براى تحولات اجتماعى چند ويژگى برمى شمارد. به عبارت ديگر، تحولاتى نيستند كه ناگهانى و به تعبير فلسفى در يك «آن» پديدار شوند; يعنى تحولات اجتماعى از مقوله «حركت» است نه «كون و فساد». بنابراين، تحولات اجتماعى هيچ گاه ناگهانى و دفعى اتفاق نمى افتند، بلكه نتيجه يك سرى فعل و انفعالات تدريجى است كه در مرحله خاصى به انقلاب منجر مى شود.

ثانياً هدفدارى در تحولات اجتماعى مطرح است و افراد هنگامى درصد تخريب و نفى وضع موجود بر مى آيند كه آن را زيان آور مى بينند و قصد جلوگيرى از ضرر را دارند و يا اوضاع و احوال بهترى را در نظر دارند كه مى خواهند با رسيدن به آن، نفع بيشترى متوجه خود كنند. بر اين اساس، ارزش ها و آرمانها را مى توان دخيل در دگرگونى هاى اجتماعى دانست، بخصوص اگر اين آرمانها به صورت يك ايدئولوژى جامع و كامل باشند كه تأثير مهمّى خواهد داشت.(2)

منوچهر محمدى با اشاره به ويژگى ها و عواملى نظير; مردمى بودن، همراه با خشونت بودن، تغيير ارزشهاى مسلط، ناگهانى و سريع بودن و تغيير سيستم سياسى حاكم، انقلاب را يك حركت مردمى در جهت تغيير سريع و بنيادى در ارزشها و باورهاى مسلط، نهادهاى سياسى، ساختارهاى اجتماعى، رهبرى، روش ها و فعاليت هاى حكومتى يك جامعه توأم با خشونت داخلى تعريف مى كند.(3) اين تعريف به فرايند و نتايج انقلاب پرداخته و علل آن را مطرح نكرده است.

حسين بشيريه با استفاده از ويژگى هاى مورد نظر خود، انقلاب را منازعه اى خشونت آميز براى قبضه قدرت در درون واحد سياسى مستقلى مى داند كه طى آن گروههاى خارج از بلوك قدرت، دست به بسيج توده اى مى زنند و در صورت پيروزى

1. مصباح، پيشين، ص 347.

2. همان، ص 344.

3. محمدى، پيشين، ص 30.