درآمدی بر مبانی فکری انقلاب اسلامی نسخه متنی

در پديده اى مانند انقلاب نيز دقيقاً چنين مراحلى وجود دارد و خود انقلاب در واقع آخرين حلقه اين روند است و مراحل قبلى آن مانند شناسايى مشكل، تشخيص علل آن و تصوير نظام مطلوب آينده همه در عالم ذهن و انديشه صورت مى گيرد و راه حلى عملى براى رسيدن به نظام مطلوب آينده همان انقلاب است كه مرحله آخر را تشكيل مى دهد. بدين لحاظ تفكر فلسفى و تأمل نظرى در واقع، «بيان عقلى فراگرد دگرگونى» و يا «وجه عقلى فراگردى است كه تعارضهاى درون يك فرهنگ را تحليل و روشن و تجزيه و تركيب مى كند».(1)

به عبارت ديگر، قبل از وقوع هر انقلابى، عقل و ذهن بشر روندى را طى مى كند كه ما صرفاً مرحله به عمل رسيدن و تحقق خارجى آن را مى بينيم و هيچ گاه فراگرد عقلى آن را كه در ذهن متفكر تجزيه و تحليل شده، نمى بينيم. منظور ما از تأمل نظرى در اين پژوهش آن است كه به اين فرايند ذهنى و عقلى توجه كنيم; زيرا اين فرايند هميشه و همه جا وجود دارد. به تعبيرى ديگر كار تأمل نظرى و فلسفى هرگز پايان نمى پذيرد و هر فرهنگى به كاركرد اين تفكر فلسفى و نظرى نياز دارد.(2)

اين تفكر نظرى و فلسفى، يك جنبه سيستماتيك و منظم دارد كه مى توان آن را تعبير به دستگاه فلسفى كرد; كسى كه مى خواهد تأملى نظرى در مشكل جامعه داشته باشد، نظامى از انديشه را بنا مى كند كه عالم و آدم را در متن آن تعريف مجدد مى كند و با استفاده از يك مبناى نظرى، جايگاه همه اجزاى منظومه را مشخص مى كند. همين منظومه يا دستگاه فكرى، نسبت به جامعه و مشكلات آن نيز طرح و برنامه دارد و ضمن نفى نظام موجود، نظام مطلوب آينده را هم ترسيم مى كند و با ارائه ايدئولوژى جديد، راه رسيدن به نظام مطلوب آينده را نشان مى دهد.